Dijksynagoge Sliedrecht kijkt terug op bijzondere gebeurtenis

Door de coronacrisis is ook de bij de Dijksynagoge Sliedrecht een speciale bijeenkomst voor bevrijdingsdag niet doorgegaan. Omdat het stichtingsbestuur niet wilde dat alles in het water viel, is er daarom toch iets bijzonders georganiseerd. Precies 75 jaar na dato hees een familielid van een Joodse overlevende opnieuw de Nederlandse vlag. Het gaat om dezelfde driekleur als die in 1945 bij het woonhuis van de overlevende gehesen werd. Bij de bescheiden ceremonie van dinsdag waren onder meer de burgemeester en andere bestuurders aanwezig.

Vlag hijsen
Om de bijzondere gebeurtenis te kunnen begrijpen, moet worden teruggegaan naar 5 mei 1945. Op die dag hees de pleegzoon van Jet Polak-Van Brink de Nederlandse vlag bij haar huis, destijds C 570, thans Molendijk 202 in Sliedrecht. Mevrouw Polak-Van Brink verscheen op dezelfde dag ook bij haar huis, dit tot verrassing van de toenmalige buurtbewoners die dachten dat ze voorgoed ‘verdwenen’ was. Ook haar zus Lena had de Sjoa overleefd. Ze zaten ondergedoken in onder andere Papendrecht, Giessendam en Amsterdam.

Kleindochter
Precies 75 jaar later kwam Jets kleindochter J.J. Groenenboom-Polak naar Sliedrecht om dezelfde vlag in top te hijsen. Dit keer niet bij het voormalige woonhuis van haar oma, maar bij de dijksynagoge. Bij haar waren burgemeester Dirk van der Borg (CDA) van Sliedrecht, voorzitter Nicole Boer van het plaatselijke Comité 4 en 5 Mei en Ronald Kitsz van de Stichting Dijksynagoge aanwezig. Die laatste is sinds vorig jaar in het bezit van de vlag. De kleindochter was blij dat het vaandel ‘weer een bijzonder tehuis gekregen heeft’. De vlag en het verhaal hebben een prominente plaats gekregen in de expositieruimte van de synagoge.

Uniek in de wereld
De synagoge van Sliedrecht, die in de volksmond bekend staat als ‘de Dijksynagoge’, is de enige ter wereld die aan een dijk gebouwd is. Het gebouwtje dateert van 1845 en was het huis van samenkomst van de Joodse gemeenschap in het dorp. Begin twintigste eeuw nam het aantal Joden in Sliedrecht af en vanaf 1920 raakte het pand in onbruik. Tijdens de bezetting werd vrijwel de gehele Joodse gemeenschap in Sliedrecht afgevoerd en vermoord. Na de oorlog werd het synagoge-gebouwtje verkocht en voor andere doeleinden gebruikt. De Joodse gemeente is in 1947 opgeheven en bij Dordrecht gevoegd.

Dijkverzwaring
In 1998 moest de voormalige synagoge aan de rivierdijk wijken voor een dijkverzwaring. Deze was nodig om mogelijke overstromingen in het rivierengebied, die zich in 1993 en 1995 hadden voorgedaan, te voorkomen. Het gebouwtje werd in elf stukken gezaagd en opgeslagen. Rond het millennium werd de Sichting Dijksynagoge opgericht die het pand wilde opknappen, bewaren en geschikt maken voor Joodse erediensten.

Heropening
In 2002 werd de dijksynagoge ‘verplaatst’ en op negentig meter afstand van haar oorspronkelijke locatie weer opgebouwd. De inwijding vond plaats in oktober 2003. Het interieur van de hernieuwde synagoge komt voor een deel uit Zaltbommel en onderin het gebouw opnieuw een mikwe geplaatst. Twee jaar later werd er voor het bomenfeest Toe Bisjwat een boom geplant ter nagedachtenis aan de twee Joodse slagersfamilies van Sliedrecht.

Bijna geen Joden meer
Omdat er bijna geen Joden meer in de streek wonen, wordt er slechts incidenteel een dienst gehouden en ligt de nadruk van de activiteiten op andere doeleinden. Deze worden zowel door het stichtingsbestuur als door andere partijen georganiseerd. Op Dijksynagoge.nl is een digitaal monument geplaatst dat het hele verhaal van de vlag en het hijsen ervan op 5 mei 1945 vertelt.