Expositie Selamat Sjabbat nu te zien in JHM
In het Joods Historisch Museum (JHM) werd op zondag 12 oktober onder zeer grote belangstelling de tentoonstelling Selamat Sjabbat geopend. De expositie belicht een stuk Joodse geschiedenis dat voor velen onbekend is; Joden in het voormalige Nederlands-Indië. De Grote Synagoge kon geen ruimte bieden aan alle belangstellenden. Zelfs in de hal stonden mensen die deze bijzondere opening niet wilden missen. Bo Tarenskeen (schrijver, regisseur en medeorganisator van Theater na de Dam) en Philip van Tijn (Raad van Toezicht Joods Historisch Museum) verzorgden op persoonlijke wijze het welkomstwoord.
Tarenskeen heeft voor een nieuw theaterstuk onderzoek gedaan naar Joods leven in het voormalige Nederlands-Indië en vertelt op luchtige wijze over zijn zoektocht naar informatie. Hij vroeg zich hardop af wat hij zich dan voor moest stellen bij Joods leven in de voormalige kolonie en moet enigszins beschaamd bekennen dat zijn eerste associatie was dat klassieke Joodse toneelstukken vertolkt werden met Wajangpoppen. Een lach van herkenning gonste door de Grote Synagoge.
Het onderzoek bracht hem ook dichter bij zijn eigen familiegeschiedenis. Tarenskeen heeft behalve Indonesische ook Joodse voorouders. De rode draad in zijn verhaal is dat er zowel bij Indische mensen als bij Joodse mensen een diepe behoefte is aan verbondenheid. Hij signaleert echter dat deze behoefte zich vaak manifesteert als een ‘wie hoort bij ons?’, het zogenaamde ‘geschiedenis sprokkelen’. Een mooi voorbeeld is de bekende Nederlander die middels een televisieprogramma tot de ontdekking kwam dat hij voor één-vierenzestigste deel Indisch is. De Indische gemeenschap lijfde hem direct in als ‘één van ons’.
Het ‘geschiedenis sprokkelen’ wordt ook onderschreven door Philip van Tijn. Hij spreekt openhartig over zijn eigen vroege jeugd als Joodse jongen in een Jappenkamp en noemt het Joods-Indisch zijn ‘een dubbele handicap’. Na de oorlog volgde de repatriëring die voor velen niet als terugkeer voelde omdat zij nooit in Nederland waren geweest. Aankomen in een land dat haar eigen oorlogstrauma’s nog aan het verwerken was en geen warm welkom kon bieden aan de mensen uit het verre Indië dat Nederland had moeten opgeven. Het aanwezige publiek knikte instemmend en maakte oogcontact met elkaar.
Van Tijn sloot af met een uitgebreid dankwoord aan de sponsoren en attendeerde iedereen op de website www.jodeninnederlandsindie.nl waar bezoekers worden uitgenodigd om eigen verhalen en beeldmateriaal toe te voegen.
Zoals beide sprekers al benadrukten, is er weinig bekend en ook weinig materiaal over deze vergeten groep Joden. Niettemin is het JHM erin geslaagd een indringende tentoonstelling samen te stellen. De tentoonstelling die bestaat uit foto’s, brieven, interviews en persoonlijke bezittingen is indrukwekkend. De diversiteit in de geëxposeerde stukken maakt dat de tentoonstelling ook voor jongeren aansprekend is. De expositie is te zien tot en met 8 maart 2015 [BL].
