Hamas handelt uit Jodenhaat, relativeer dat niet – column Emile Schrijver
In het debat over de aanslag van terreurorganisatiue Hamas op onschuldige Israëlische burgers begint een verontrustend grijs gebied te ontstaan tussen afkeuring en relativering. Dat doet aan geen van de betrokkenen recht, stelt Emile Schrijver in een opiniestuk.
Geen weldenkend mens haalde het in zijn hoofd om na de brute aanslag op honderden onschuldige Israëlische staatsburgers door terroristen van Hamas niet in de duidelijkste bewoordingen diepe afschuw uit te spreken.
Maar het duurde niet lang voordat ook gewezen werd op het feit dat dit niet uit de lucht kwam vallen. Dat de erbarmelijke omstandigheden waaronder de Palestijnen in Gaza moeten leven natuurlijk wel samenhingen met deze uitbarsting van geweld. Of dat die daar blijkbaar het resultaat van was, of daar niet los van te zien was, of erger (dixit het orakel van de nationale onderbuik Johan Derksen): dat ‘de Joden’ dit natuurlijk wel over zichzelf hadden afgeroepen.
9/11-moment
En dat terwijl in Israël werd gesproken over een nationaal 9/11-moment, maar dan wel met een nog veel hoger percentage doden ten opzichte van de totale bevolking. De aanval van vorige week zaterdag was ook in vergelijking met andere terroristische aanslagen van een ongekende omvang en ook van een ongekende wreedheid.
Ik kan het feit dat velen de staat Israël en (alle) Joden niet uit elkaar houden nog wel negeren. De onderliggende sentimenten zijn weliswaar verontrustend, maar het betreft hier een bekend en hardnekkig misverstand. Een groter probleem vind ik dat vooral aan de linkerkant van het politieke spectrum, waar ik mezelf ook positioneer, een verontrustend grijs gebied begint te ontstaan tussen afkeuring en relativering.
Ik kan me niet herinneren dat eerdere schokkende terroristische aanslagen – Bataclan, Charlie Hebdo, 9/11 – überhaupt gerelativeerd werden, en terecht. Door de gebeurtenissen direct te willen duiden in termen van de complexe politieke realiteit in het conflictgebied wordt bovendien voorbijgegaan aan het belangrijkste motief van Hamas, namelijk het doden van zoveel mogelijk Joden. En ik weet ook wel dat de Israëlische maatschappij niet alleen uit Joden bestaat en dat de slachtoffers zonder aanzien des persoons vermoord zijn, maar dat doet niets af aan het uiteindelijke motief van de moord: Jodenhaat.
Joodse scholen dicht
Onder de Nederlandse Joden is bij iedereen sprake van grote zorg, en bij velen van grote angst – kijk naar de beslissing van Joodse scholen om afgelopen vrijdag dicht te blijven. De grootste angst betreft dat dat antisemitisme in al zijn gewelddadigheid overslaat naar hier.
Wij zijn als maatschappij moreel verplicht daar ver van te blijven en zowel specifiek te blijven als generiek. Het is vooral in dat licht dat ik grote waardering heb voor de keuze van burgemeester Femke Halsema om eerst de schok over de aanslag van Hamas te symboliseren door het uithangen van de Israëlische vlag en een dag later de internationale vredesvlag te laten hijsen, als onderkenning van het feit dat er naast die aanslag bepaald nog meer reden is tot zorg.
Ik vind het onacceptabel, en stuitend, dat Nederlandse commentatoren zonder enige betrokkenheid bij de zaak zich veroorloven dat antisemitisme impliciet of expliciet te relativeren. Het is van groot belang dat we in Nederland, en eigenlijk in de rest van de wereld buiten Israël en het Midden-Oosten, wegblijven van splijtende retoriek die ingegeven is door de behoefte om te relativeren of te analyseren.
‘Bothsidesism’
Wij bevinden ons hier in de luxueuze positie dat we niet hoeven te escaleren en dat we alle samenhangen mogen benoemen, maar ons ook kunnen veroorloven naar de losse delen te kijken.
Uiteindelijk gaat het hier over moraliteit, over de verplichting om helder te blijven denken en over de noodzaak om altijd de juiste woorden te gebruiken. Wat de Amerikanen ‘bothsidesism’ noemen, de behoefte om altijd alles van twee kanten te bezien, draagt een risico van relativering en nivellering in zich.
Dat is onacceptabel als het over zaterdag 7 oktober gaat, dat behoeft geen verdere toelichting. Maar het doet uiteindelijk op geen enkele wijze recht aan wat of wie dan ook. Niet aan de burgers van Israël, niet aan de verschrikkelijke omstandigheden waaronder de Palestijnen in Gaza leven, niet aan de gevoelens van allen die zich met de een of de ander identificeren en al helemaal niet aan het lot van de meer dan honderdvijftig gijzelaars en aan de vele onschuldige slachtoffers die al gevallen zijn en die helaas ongetwijfeld nog zullen vallen.
Dit artikel van Emile Schrijver werd eerder gepubliceerd in Het Parool.
