Historische bar mitswa in Zwitserland
In het Zwitserse kanton Aargau was er onlangs een bijzondere barmitswa. Voor het eerst in zestig jaar tijd werd er een jongen naar de Tora geroepen. Het ging om Naftali Krammer, de zoon van David en Esther Krammer-Bloch. In de volle synagoge van Endingen las hij zijn parasja, het wekelijkse gedeelte uit de tora dat dan aan de beurt is. De laatste barmitswa in dit oord was in 1960. Toen was het Jules Bloch, nota bene de grootvader van de kleine Naftali. Bloch is beretrots op zijn kleinzoon, evenals zijn ouders. Vader David: “Ik heb er geen twijfel over gehad of Naftali het zou redden.”
Endingen is samen met het dorp Lengnau, gelegen in het Surbtal, een van de dorpen waar Zwitserse Joden tot 1866 mochten wonen en eigen rechten hadden. In beide dorpen leefden Joden en christenen eeuwen prima naast elkaar. Slechts 151 jaar geleden kregen de Zwitserse Joden volwaardige burgerrechten. Daarna gold de uitzonderingspositie van Lengnau en Endingen niet langer. Momenteel zijn er in beide dorpen grote plannen om de Joodse geschiedenis aan de wereld te vertellen. Zo wordt er een ‘cultuurweg’ aangelegd, waarin bezoekers langs de geschiedenis kunnen lopen. De Joodse gemeenschap in Zwitserland stond vorig jaar uitgebreid stil bij het 150-jarig bestaan van hun burgerrechten.
De Zwitserse Grondwet van 1848 gaf de christenen meer rechten, maar voorzag nog niet in rechten voor Joden. Pas in 1866 kwam de gelijkstelling met de christenen er na een referendum. Maar terugslag kwam er al gauw omdat Joden niet meer kosjer mochten slachten, de sjechieta. Pas later werd deze maatregel teruggedraaid. In de decennia daarna ging het beter met de Joodse gemeenschap en werden er overal Joodse instellingen opgericht, waaronder scholen en sjoels. Ook het aantal Joden onder de Zwitserse bevolking nam in omvang toe.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog konden er zo’n 300.000 Joden in Zwitserland schuilen tegen de vervolging door de nazi’s. Wel sloot het land zijn poorten met de reden ‘de boot is vol’. Na de oorlog kregen Joden meer ruimte als minderheid in de Zwitserse maatschappij. Tegenwoordig zijn veel Zwitserse Joden er trots op om Joods en Zwitser te zijn, zo stelt de Joodse gemeenschap. Wel heeft het na 1945 tot in de jaren negentig geduurd voordat het gestolen Joodse goud uit Duitsland en andere landen, dat in Zwitserse bankkluizen opgeslagen lag, weer enigszins aan de rechtmatige eigenaren werd teruggegeven.
