Waar het intussen voor iedereen helder is dat Israël de Gazanen uitgebreid van tevoren wees op de in Oslo afgesproken grens en in pamfletten en sms’jes waarschuwde die niet te belagen, vonden velen het vanuit hun Nederlandse leunstoel prachtig dat dat toch gebeurde. Dat veruit de meeste dodelijke slachtoffers op de grens met Gaza Hamas-leden bleken te zijn, weerhield velen er niet van om schande te spreken over de Israëlische kogels. Hoe erg elk dodelijk slachtoffer ook is, feiten en nuances doen er dus niet toe, net als bij die onsmakelijke persiflage op tv. Natuurlijk ging die nog een aantal stappen verder door expliciet te linken aan oude stereotypen over Joden, wereldheerschappij en geld. Dat gaf een vieze smaak in de mond. Maar ja, bij satire en cabaret mag op zich natuurlijk veel en kennelijk vinden sommigen dat soort uitingen nog leuk ook.

In tweets of in ingezonden brieven las je ook heel andere reacties. Oorlogsdaden van de VARA (tegenwoordig BNNVARA, maar ik zeg graag nog steeds VARA) werden erbij gehaald, hedendaags antisemitisme bij Nederlandse journalisten of teksten over het zgn. ‘policor buigen voor de islam’. Weinig verheffend allemaal, maar ook eigenlijk vooral heel verdrietig. ‘Als niemand luistert naar niemand, vallen er doden in plaats van woorden’, leerde ik vroeger. Dat geldt in Israël en de Palestijnse gebieden, maar ook hier in Nederland. Redelijkheid, feitelijkheid en nuance lijken vaak weg te zijn, niet alleen bij verschillende politici van (voormalige) middenpartijen als CDA, PvdA, D66 en partijen als GroenLinks en VVD, maar ook bij columnisten, cabaretiers, acteurs en bij vele anderen. Op Twitter en daarbuiten. Ik mis respect en inleven in elkaars gevoelens, angsten, overwegingen, ook wanneer je die niet deelt.

Mensen van links en rechts gaan steeds vaker populistisch mee in zwart-wit uitingen. Vaak ook nog (gedeeltelijk) los van feiten. Lekker makkelijk. En precies zoals we dat zien bij Poetin, Erdogan en Trump: stoer en stevig, voor of tegen. Ook bij degenen die zeggen dergelijk populisme af te wijzen. Dat ze daarmee kwetsen, maakt ze weinig uit. Ik schreef al eens eerder dat het niet uitmaakt of het links of rechts is en dat extremen elkaar raken. Dat geldt ook hier. En allebei doet dus pijn.

Door die reacties aarzel ik een beetje om te zeggen dat ik de Palestijnse terreur aan de grens met Gaza (en elders) walgelijk vind. Dat ik het schandalig vind dat gewone mensen in Gaza worden opgestookt en betaald om te provoceren, geweld uit te voeren en bewust tegengeweld uit te lokken. Ik aarzel om te zeggen dat Palestijnen – net als andere door oorlogsgeweld gevluchte en verdreven groepen – nu eindelijk een nieuw bestaan moeten gaan opbouwen in plaats van te zwelgen in hun vluchtelingenstatus en in onrealistische dromen over ‘terugkeer’. En ja, ik aarzel om het te hebben over de honderdduizenden Joden die moesten vluchten uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten wanneer anderen over ‘catastrofe’ of ‘Nakba’ spreken.

Maar ik aarzel ook om het te hebben over de honderdduizenden Arabieren die decennia geleden vluchtten of verdreven werden uit wat nu Israël is. Of om te zeggen dat het Israëlische beleid al lang geen uitgestoken hand meer is naar Palestijnen. Dat het de facto een mogelijk toekomstige Palestijnse staat en het Palestijnse leven van alledag frustreert. Dat Israël zich regelmatig arrogant opstelt en over rechten van Palestijnen heenstapt.

Ondanks dat dit allemaal klopt, loop je toch het risico voor terrorist, antisemiet of door anderen voor lul of Israëlische loopjongen te worden uitgemaakt. In real life of op sociale media. Of dus in een programma van de VARA…

Toch zijn er ook heel mooie voorbeelden die wel inspireren en zwart-wit uitingen vermijden, begrip kweken, respect tonen en achterstelling en discriminatie tegengaan. Ik denk aan het initiatief voor een slavernijmuseum in Amsterdam. Of de actieve inzet van verschillende gemeenten tegen discriminatie van Nederlanders met een migratie-achtergrond op de arbeidsmarkt. Ik denk ook aan de keppeltjesmanifestatie in Berlijn van een paar weken terug. Of de oproep van deze week in Britse kranten: “We Muslims have one word for Jews. Shalom.” Ik zou zeggen: that’s the spirit!