Jacobs’ Chanoeka-toer, dag 1: Utrecht

‘De kogel is door de D.O.M. Het eerste lichtje is ontstoken en mijn Chanoeka-tour 5776 is dus gestart! Overigens niet in de D.O.M kerk, maar wel vlakbij. Bij de hoofdingang van het stadhuis te Utrecht. Maar voordat ik naar het eerste lichtje reed, had ik al een telefoontje ontvangen van een Joodse winkelier uit de Utrechtse binnenstad: “Het wemelt hier van de politie”. “Is er wat aan de hand?”, vroeg ik naïef. Maar het betrof de extra beveiliging voor de Chanoeka-markt. Want het was in Utrecht veel meer dan een Menora-ontsteking: kosjere suikerspin (nog zoeter dan bremzoete kidoesjwijn!), soep, diverse soorten soefganiot (een soort Joodse oliebol), latkes (gefrituurde aardappelkoekjes, maar dan een beetje anders) en honderden stoelen die, naarmate het dichter bij de klok van vijf uur kwam, langzaam bezet raakten.
Meer dan dertig vrijwilligers, van wie de meesten niet-Joodse vrienden en vriendinnen en los daarvan politie en eigen beveiliging. Hoeveel? Geen idee! Maar aan het eind van de toespraken, het ontsteken van de menora en de kleurplaten voor alle kinderen, werden beveiliging en politie bedankt. Er was ook “onzichtbare politie” aanwezig. Die onzichtbare politie benauwde me wel. Want natuurlijk rijdt die “onzichtbare politie” ook rond in “onzichtbare politie auto’s”. Doodeng! Je zult maar niets vermoedend onder een dergelijke “onzichtbare politie auto” komen! Maar alles is G.Z.D. probleemloos verlopen.

Bracha Heintz, de Utrechtse rebbetzen, hield het programma strak, duidelijk en informatief in de hand. De heer Berger, die de ambassadeur van Israël verving, gooide het op de religieuze tour in zijn toespraak. Normaliter verwacht je van een ambassade dat ze iets politieks naar voren brengen. De man had gewoon rabbijn moeten worden! Tot overmaat van ramp legde Utrechts burgervader de link tussen de geschiedenis van toen met de situatie in de wereld van nu.
Tot overmaat van welke ramp, vraagt u zich af ? Wel, om als laatste te spreken is verdraaid lastig als de plaatsvervangend ambassadeur meent dat hij de rabbijn is en als de burgemeester denkt dat zedenpreken, door het verleden op het heden te laten betrekken, tot zijn spreekterritorium behoren. En dus bleef er voor mij niets anders over, dan te spreken over de politiek! En dan maar meteen mijn gal spuien over het labelen van producten uit de betwistte gebieden. Joodse aanwezigen uit de brede omtrek en Israël vrienden uit Utrecht en van de Bijbelbelt, waren enthousiast tevreden over hun politieke opperrabbijn…Terwijl ik juist zo van mening ben: “ieder zijn vak’ en ‘schoenmaker houd je bij je leest”.
Ondertussen hadden burgemeester en plaatsvervangend ambassadeur de menora ontstoken en brandde het eerste lichtje fier in de Utrechtse duisternis. Muziek en chassidische dansen. Soefganiot en latkes. De vijfhonderd mensen lopen door elkaar, schieten elkaar aan. En ondertussen word ik met een nieuw fenomeen geconfronteerd. Een fenomeen waarmee mijn Opperrabbinale overgrootvader Jacob Fränkel, nooit te maken had: het selfie! Rabbijn, mag ik met u samen op de foto? Ja, waarom ook niet, denk ik dan. Kennelijk heeft ook dat een functie, hoewel het tot op heden nog niet in mijn arbeidsovereenkomst stond vermeld, maar wie weet…..

Iedere aanwezige was voorzien van een klein lampje in de vorm van een kaarsje op batterij. Een leerling van het Cheider zingt het Ma’oz Tsoer, het eeuwenoude Chanoeka-lied en rabbijn Heintz galmt muziekaal met zijn luide stem en voorzien van twee microfoons het Haneerot Hallaloe, een deel van de Chanoeka-liturgie. Ik ben ervan overtuigd dat zelfs daar helemaal boven in de D.O.M. op dat tijdstip oordopjes tot de primaire levensbehoeften behoorden. En ondertussen straalt het eerste lichtje warmte en saamhorigheid uit. Het regende zeer bescheiden, maar de warme eenheid verdroogde alle druppels. Chanoeka is goed begonnen!’