Jacobs’ Chanoeka-toer dag 7 – Bourtange en Zutphen

‘Een ware Pechdag. Heb zeker 526 kilometers afgelegd zonder chauffeur! Een misverstand met als gevolg dat ik morgen twee chauffeurs ter beschikking heb en vandaag dus geen. Ik voel de kilometers en dus extra waardering voor alle vrijwilligers, vanuit de Joodse en de niet-Joodse gemeenschap, die mij door deze prachtige Chanoeka-periode heenrijden! Dank! Maar het was wel een fijne dag, vol pech.

De dag begon met een sjioer voor de Pensionarim in het Joods Cultureel Centrum te Amsterdam. De sjioer, lezing, ging over… inderdaad: Chanoeka! Ik ben telkens zelf weer verbaasd dat ik ieder jaar nieuwe gedachten mag vinden. Ieder jaar kom ik weer lessen tegen die ik daarvoor nog niet had gezien. De kunst van de rabbijn is nu om uit die breedheid van gedachten in een toespraak te distilleren, waarmee je mensen, het brede publiek dat aanwezig is bij het aansteken van de menora, iets kunt meegeven, iets waaraan de mens iets heeft. Overigens is dit studiegroepje in Amsterdam voor gepensioneerden iets heel moois. De initiatiefnemer heeft helaas vrij recentelijk zijn echtgenote verloren, en nu, ter nagedachtenis aan haar, heeft hij een Thora-studie-groep opgericht, voor gepensioneerden. Twee dagen per week vindt het plaats en ik ben trots dat ik ook wordt uitgenodigd om eens per maand een bijdrage te mogen leveren. Zo omgaan met verdriet verdient navolging! Daarna snel nog even de post doorgenomen, want in dit gebouw is mijn Rabbinaatskantoor, en vervolgens naar huis om proviand mee te nemen en op weg te gaan naar Bourtange!
Voor het geval u niet weet waar Bourtange ligt: u rijdt eerst richting Groningen, na dat gedaan te hebben en dus aangekomen in het noordelijkste stuk grond van ons land, rijdt u nog ongeveer drie kwartier verder. Daar houdt de wereld zo’n beetje op en dan nog een kwartier verder ligt Bourtange. En daar was ik dus vandaag! Het kleine sjoeltje puilde uit, stampvol en ook stonden velen buiten de sjoel in de straat om maar niets te hoeven missen. Een groep van de Joodse gemeenschap uit Leer, net over de grens in Duitsland, was ook aanwezig. Ik hoef hier alleen maar te komen en mijn toespraak te houden, want alles is georganiseerd door Willem Fokkens, de (niet-Joodse) ambassadeur voor Joods Nederland in de Noordelijke Provincies! Als er iets “aan de hand” is met een bijeenkomst, een begraafplaats of wat het dan ook moge zijn, en het valt net buiten het zicht van de Joodse Gemeente Groningen, dan is Fokkens er! Maar, om te laten zien dat dag zeven een pechdag was: ik kwam een kwartiertje te laat. Mijn GPS had mij niet via Duitsland laten rijden maar gewoon door Nederland. Gezien ik een chronische hekel heb aan “te laat komen” was dit dus Pech-2 (Pech-1 was het ontbreken en ontberen van een chauffeur).

En nu Pech-3. Een van de rituelen in Bourtange is jaarlijks weer de gammele ladder die de burgemeester en ik mogen beklimmen. Die gammele ladder hoort al 27 jaar, want zo lang steken wij daar al die menora aan, bij Bourtange. De ladder was weg! En in plaats daarvan een extra lange stok om de menora aan te steken. Echt jammer, want Bourtange zonder die gammele ladder mist iets. Maar de échte Pech-3 is dat de burgemeester mij liet weten dat zij als burgemeester per 1 januari stopt. Het samenvoegen van gemeenten is de oorzaak. Verdrietig. Ieder jaar was zij aanwezig en met hart en ziel hielp zij onze Ambassadeur voor de Noordelijke Provincies. Enfin, na de sjoeldienst, na de menora op de (Kerst) Markt en na de kosjere broodjes: op naar Zutphen, waar ik om half acht ‘s avonds meende te moeten arriveren. Overigens waren in Bourtange meer dan honderdtien aanwezigen, want in de Herberg, waar we de broodjes kregen, stonden honderdtien stoelen, allen bezet! Maar ik dus netjes om kwart over vijf uit mijn stoel opgestaan om naar Zutphen te rijden.

En dan nu Pech-4: er hingen in het sjoeltje zoveel jassen dat ik de mijne niet kon vinden! Maar ik zat dan toch tegen half zes in de avond in mijn auto, op weg, en nu dus wel via Duitsland, naar de volgende menora. En tot slot Pech-5. Om kwart over zeven kreeg ik een telefoontje van Rob Lezer, voorzitter van de Joodse Gemeente Stedendriehoek. “Ben je er al bijna?” vroeg hij. Ik had dus in mijn agenda staan menora aansteken in Zutphen om half acht, maar de afgeladen steeg in Zutphen was reeds dik voor zevenen al vol. Ik was aangekondigd om de menora aan te steken om zeven uur! Nu was ik dus meer dan een half uur te laat! Dat past niet bij mij. Vier politieagenten stonden mij op te wachten en ik mocht zonder enig probleem en zelfs zonder bekeuring, mijn auto midden tussen de mensen in de steeg voor de sjoel parkeren. De menora stond klaar, de microfoon werd mij snel in de hand gedrukt en ik heb gesproken. Ik vermoed zeker een kwartier. Het was muisstil, iedereen was of aandachtig aan het luisteren of iedereen was inmiddels bevroren… Aan die bevriezing werd na de ceremonie aandacht besteed, want iedereen was welkom in de sjoel voor heerlijke warme linzensoep. Ook daar staken we nogmaals de menora aan. Dat verging mij moeilijker dan het aansteken van de grote oliemenora buiten, want na het aansteken was ik een paar kaarsenvetvlekken op mijn kostuum rijker geworden. De grote sjoel was helemaal vol, ieder genoot van de warme soep.
Ik heb in sjoel de aanwezigen nogmaals toegesproken, vragen mogen beantwoorden, met het bestuur afgesproken dat we ter zijner tijd weer een hele sjabbat naar Zutphen komen, afspraken gemaakt over de vredesmars op 1 januari, gewoon wat gekletst. Toen bijna iedereen al was vertrokken, ben ook ik huiswaarts gegaan, om thuis onze eigen menora aan te steken en het kaarsenvet van mijn nette pak te verwijderen. Op naar Maastricht met één chauffeur, de chauffeur van Bourtange heb ik een vrije dag gegeven.’

Opperrabbijn Binyomin Jacobs (IPOR en voorzitter van het Nederlandse College voor Rabbinale Zaken) maakt ook dit jaar weer een ronde langs verschillende menorot in heel Nederland, om deze in het openbaar aan te steken. Net als in voorgaande jaren schrijft hij een dagboekverslag voor Jonet. Het is de vijfde keer op rij dat Jacobs voor Jonet in de pen kruipt en zijn ‘Jacobs’ Chanoeka-toer’ maakt.