Jacobs’ Chanoeka-toer, dag 8: Bourtange en Zutphen

‘Gevloerd……na een Chanoeka-week van 1.967 km (zegge: een duizend negen honderd zeven en zestig kilometers) ! Vandaag Bourtange. Meer belangstelling dan ooit. Ongeveer 180 mensen! Velen konden tijdens de middagdienst, voorafgaande aan de grote menora op de markt, de sjoel niet in. Hoe kom ik in Bourtange, vraagt u zich wellicht af. Toen 25 jaar geleden mij gevraagd was om de gerestaureerde sjoel in de Vesting van Bourtange in te wijden, stelde ik als voorwaarde dat er minstens een keer per jaar een echte sjoeldienst zou moeten plaatsvinden. En dus hebben we dit jaar voor de 25ste keer Chanoeka gevierd in Bourtange. Toen de vicevoorzitter van de Stichting synagoge Bourtange mij introduceerde vermeldde hij onder andere dat van de 25 keer ik ‘slechts’ 23 keer ben gekomen. U kunt zich voorstellen dat ik me nu dus redelijk schuldig voel. Twee keer gemist!

Alle Joden uit de verre omgeving en ook uit Duitsland, vijfhonderd meter verderop, waren aanwezig. Het was schitterend. De burgemeester kwam en komt altijd, en spreekt warme en oprechte woorden. Ze had het dit keer niet zo moeilijk om iets te zeggen, want ze had, zo gaf ze me aan, gisteravond op Radio 1 het interview met mij gehoord bij het Omroep Max-programma ‘Twee Dingen’. Zonder mijn trouwe chauffeur en maatje, Louk de Liever, was het veel en veel te vermoeiend geweest voor mij. Het lijken soms eindeloze ritten, uren asfalt en ook de telefoon die doorgeschakeld staat. Ondertussen kijken naar oplossingen voor allerlei vetes en dilemma’s. Paniek in Zeeland: Op de begraafplaats van de Joodse gemeente te Vlissingen heeft grafschennis plaatsgevonden. Wat gaan we doen? Wel of niet een persbericht? Verzwijgen? Is het antisemitisme of gewoon baldadigheid? Terwijl de kilometerteller gestaag doortelt, besluiten wij, de vijf bestuursleden van de Joodse gemeente Zeeland en ik, vanuit de auto, om een persbericht de deur uit te doen gaan waarin we melding doen van ernstige grafschennis. Maar tegelijk zullen we aangeven dat vooralsnog er geen enkel teken is dat er sprake is van antisemitisme. Antisemitisme moet aan de kaak gesteld worden. De tijd van de kop in het zand steken is mijns inziens voorbij, maar zorgvuldigheid is geboden. We mogen het niet erger maken dan het is. De geloofwaardigheid mag geen deuk oplopen.

Overigens waren er in de zaal waar we na afloop van het aansteken van de menora de traditionele kosjere broodjes aten, niet voldoende zitplaatsen. Geweldig! In Zutphen werden we verwacht om half acht ‘s avonds. Voor de sjoel in de steeg wordt daar de menora aangestoken. Om 19:28 uur waren we erg. We hadden de tijd prima onder controle. Een flinke opkomst en ook de secretaris van het NIK, federatie van Joodse gemeenten, was aanwezig zoals afgesproken. Weer hetzelfde recept, en nu dus voor het laatst gedurende mijn Chanoeka toer 2014/5775: de voorzitter van de Joodse gemeente de Stedendriehoek heet welkom, de burgemeester spreekt, mijn speech en dan het aansteken van de menora door de burgemeester en mijn persoontje. Ruben Vis, de secretaris van hert NIK zong het haneerot hallaloe, een kort gebed, en vervolgens weerklonk uit de monden van alle aanwezigen luide het ma’oz tsoer in de straten van Zutphen. Iedereen werd uitgenodigd om in sjoel een kop soep en een latke, een soort aardappelkoek in olie gebakken, te nuttigen. Ik mocht nog een paar kranten en lokale omroepen te woord staan, wat persoonlijke gesprekken hebben en kon daarna terug naar huis.

Thuis stond de menora al klaar. Mijn vrouw Blouma en ik gaan nu samen onze eigen huiselijke menora aansteken. We blikken terug op een volle week. Het ma’oz tsoer galmt nog na in mijn hoofd.  Zoveel contacten, indrukken, een scala aan toespraken, twaalf radio-interviews, iets mogen regelen voor een heel eenzame mevrouw, geen normale maaltijd genuttigd, veel te veel olie en natuurlijk liters benzine…….maar beiden zijn we innig dankbaar om ons zo te mogen inzetten voor Joods Nederland. Overal licht brengen en op zo vele plaatsen vlammetjes te mogen ontsteken. En voor 5776/2016: bijna alle avonden zijn al geboekt. Chanoeka heeft immers maar acht avonden. Helaas?’

Rabbijn Binyomin Jacobs is opperrabbijn. Tijdens zijn Chanoeka-toer steekt hij op plaatsen in heel het land kaarsen aan. Na hetzelfde vorig jaar met succes te hebben gedaan, maakt Jacobs ook dit jaar een dagboekverslag voor Jonet van zijn belevenissen.