Jacques Grishaver: ‘Jonge, jonge, we zijn er doorheen’

Voorzitter Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comité (NAC) maakte dinsdag een van de meest bijzondere dagen uit zijn leven mee. In de Amsterdamse rechtbank werd het dispuut tussen zijn Comité en de omwonenden van het Weesperplantsoen in het voordeel van Grishaver beslecht. Volgens de bestuursrechter zijn er onvoldoende gronden om het Nationaal Holocaust Namenmonument – alias de Namenwand – te verhinderen, iets waar de bewoners om hadden gevraagd. Het NAC bereidt zich nu voor op de bouw, tenzij de verliezende partij in hoger beroep gaat. Op dinsdagavond gaf hij een exclusief interview aan Jonet.nl.

Wat was het mooiste moment van de dag?

“Toen ik begreep, in al mijn nervositeit, dat de rechter alle bezwaren opzij schoof. Dat was een moment waarop ik dacht: jonge, jonge, we zijn er doorheen. Er was emotie bij me en de tranen liepen over mijn wangen. Je hoopt er zo op, maar je bent er niet zeker van. Met zo’n uitspraak weet je dat je een enorme stap vooruit hebt gezet. De uitspraak was verpletterend voor de tegenpartij. Ik dacht: we kunnen gaan beginnen. Het is ook fantastisch voor die tientallen mensen die met ons samenwerken, gemeenten, het kabinet. Ook van Eberhard van der Laan, hij is er niet meer, maar indertijd heeft hij ons enorm geholpen. En nu van Femke Halsema, die me meteen een telefoontje gaf en een bos bloemen stuurde.”

Hoe voelt u zich vanavond?

“De hele dag ben ik nog bezig geweest met interviews. Voor de Volkskrant, de NRC en De Telegraaf. Ik heb allerlei dingen moeten regelen en ga straks naar Nieuwsuur. Het is een dag waarop ik, voor het eerst sinds ik me kan herinneren, niets gegeten heb. Nu probeer ik ook alle felicitaties te beantwoorden, die de hele dag via appjes en sms’jes binnen zijn gekomen. Ook werden er vandaag honderden namen geadopteerd, vooral door Joden en Joodse gemeenschappen. Van alle kanten kwam het, uit allerlei hoeken. Ik verlangde steun van diverse mensen uit Joodse hoek en die kwam maar niet. Nu komt die wel en dat doet mij goed.”

Aan de uitspraak gingen maanden van juridische strijd vooraf. Wat heeft het met u gedaan?

“Dat ik elke keer dikker werd van de stress. Ik ben een stressvreter en zocht uitvlucht in het eten. Je wil ook veel zeggen, maar je houdt je mond. Ik ben wel wat kilootjes aangekomen, maar vanochtend heb ik alleen twee crackertjes gegeten.”

Er werd ook met modder gegooid. In de media heeft u soms hard uitgehaald naar sommige bewoners. Spijt van?

“Als ik een mevrouw beledigd heb, dan daar heb ik spijt van. Maar we leven in een democratische rechtsstaat en hebben het volledige recht om deze strijd te voeren. Ik ben wel eens heel boos geweest, de afgelopen maanden. Vooral toen die mensen het comité ‘Niet Hier’ oprichtten. Toen kriebelde mijn bloed en dacht ik: Niet Hier? Voor ons Joden is het opnieuw verboden. Het was teleurstellend, want we waren al zo lang bezig. Maar goed, we moeten nu weer een stap voorwaarts doen.”

Had u vooraf gedacht dat de rechter vandaag in uw voordeel zou rechtspreken?

“Ik wist niet wat we zouden moeten verwachten. En dat terwijl de meeste juristen om ons heen zeiden dat we een goede uitgangspositie hebben. Ik zei: ik moet het eerst in mijn zak hebben en dan ben ik er pas zeker van. Vanochtend was ik op tijd op de rechtbank. Er waren veel sympathisanten gekomen en dat vond ik heel fijn. We gingen allemaal de rechtszaal in en binnen een kwartier was het bekeken. De rechter hechtte er waarde aan om de uitspraak openbaar te doen in plaats van schriftelijk. Dat was al bijzonder. De rest is nu geschiedenis.”

Sommige critici zeggen dat er sprake is van gerechtelijke dwaling. Hoe ziet u dit?

“Wat een flauwekul is dat. Daar wil ik niet eens op ingaan. Iemand die dat zegt wil de boel opjutten. Niet te geloven zeg.”

U heeft deze slag gewonnen, maar de bezwaarmakers kunnen nog in hoger beroep. Hoe kijkt u daar tegenaan?

“We moeten het nog even afwachten. Ze zeggen zelf ook of deze uitspraak ruimte laat om in hoger beroep te gaan. Ze hebben gezegd: we procederen niet om te procederen. Ikzelf denk dat het een moeilijk proces gaat worden, want de uitspraak van vandaag heeft géén opschortende werking. Als de bezwaarmakers in hoger beroep willen gaan, moeten ze eerst naar de Raad van State en daarna nog naar de voorzieningenrechter. Ze hebben nog zes weken de tijd om in hoger beroep te gaan. Ik hoop niet dat ze dat zullen doen.”

Wat gaat er in oktober gebeuren?

“Op 1 oktober gaat de eerste schop in de grond. Dan moet de grond bouwrijp zijn. De bomen moeten dan weg zijn, de trap moet gesloopt zijn en de stenen moeten eruit zijn. Misschien dat er dan een kleine ceremonie komt als de eerste spade de grond ingaat.”

Wat is het tijdspad tot aan de onthulling van het monument?

“We zijn na de eerste schop nog wel anderhalf jaar verder. Als ik nu zeg: het wordt eind 2020, dan fluiten de bouwers me vast terug. Het zal eerder voorjaar 2021 zijn. Een bepaalde datum heb ik nog niet in mijn hoofd. Pas als er damwanden geslagen zijn en er geheid is, dan kunnen we een betere planning maken. Maar ik heb een goed gevoel over alles. Ik denk dat de bezwaarmakers niet in beroep gaan en dat we dan kunnen doorstomen naar een realisatie van het monument. Eindelijk komt er een gedenkplek voor onze mensen die niets meer hebben.”