Joodse organisaties en Sjoa-overlevenden winnen zaak tegen Baudet

Het Centraal Joods Overleg (CJO), Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en vier Sjoa-overlevenden hebben hun kort geding tegen FvD-voorman Thierry Baudet gewonnen. Baudet moet vier van zijn vergelijkingen tussen de Jodenvervolging en het huidige coronabeleid van Twitter verwijderen. Indien hij dat niet doet, zal hem een dwangsom van 25.000 euro per dag worden opgelegd. Dit alles hadden de Joodse organisaties en slachtoffers voorafgaand aan de zitting in de Amsterdamse rechtbank geëist. De rechter gaf hen gelijk, onder meer omdat er sprake is van belediging en omdat de vrijheid van meningsuiting niet oneindig is. De uitspraak is een opluchting voor veel Joden in Nederland en daarbuiten, en schept een precedent voor toekomstige casussen. Ook krijgt Baudet een verbod opgelegd op het gebruiken van beeldmateriaal van de Sjoa in het kader van het debat over de coronamaatregelen. Hij gaat in hoger beroep.

Baudet heeft zich niet direct schuldig gemaakt aan het bagatelliseren van de Holocaust, zei de rechter, maar ook al heeft hij het niet zo bedoeld, hij was onnodig kwetsend. “Door een vergelijking te maken tussen het coronabeleid en de Jodenvervolging, die niet in verhouding tot elkaar staan, wordt het lot van de Joden impliciet gebagatelliseerd.” In de onderbouwing van haar oordeel somde de rechter de tweets op die Baudet heeft geplaatst, waaronder de tweet met de foto van het kind dat op transport ging naar vernietingskamp Chelnmo en andere vergelijkingen tussen toen en nu. “Aan de ene kant is er het recht van de eisers op de bescherming van hun identiteit en privéleven en aan de andere kant meneer Baudet op de vrijheid van meningsuiting en artikel 10 in het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens [EVRM, red.],” aldus de rechter, die alle afwegingen heeft afgewogen.

Grenzen
Uitgangspunt is dat het recht op de vrijheid van meningsuiting ook delen bevat die mensen in de samenleving beledigen of kunnen storen, aldus de Amsterdamse rechtbank. De democratie heeft ook scherpe randjes. Kritiek op het coronabeleid heeft impact op het publieke debat, vooral door politici. “De vrijheid van meningsuiting is echter niet zonder grenzen, in het EVRM worden ook verplichtingen aan die uiting verbonden.” De vergelijking met het lot van de Joden in de jaren dertig en veertig raakt de bescherming van Holocaustoverlevenden en raakt het EVRM. De rechter sprak de overlevenden aan, die eerder een emotioneel betoog hielden in de zaal. De vergelijkingen van Baudet raken de slachtoffers, aldus de rechtbank.

De bestreden vergelijking van Baudet raakt ook de belangen van het CJO en CIDI. “De uitingen van hem kunnen niet anders worden begrepen dat hij het lot van de ongevaccineerden in de huidige maatschappij gelijkstelt met dat van de Joden in de jaren dertig en veertig,” aldus de rechter. “U stelt dat uw boodschap is gericht op het waarschuwen van uitsluiting van ongevaccineerde mensen en niet dat de uitkomst zal zijn zoals bij de Joden indertijd.” De eisers stellen terecht dat het huidige beleid zich niet verhoudt tot de Jodenvervolging en Holocaust, stelt de Amsterdamse rechtbank. “De Holocaust wordt per indicatie gebagatelliseerd. Wat de intentie van Baudet is, doet er niet toe.”

En Joden werd de toegang tot openbare ruimtes geweigerd om wie ze waren. Voor hen was er geen keuze, aldus de rechter. “Het huidige 3G-beleid is ingevoerd bij wet die op democratische wijze tot stand is gekomen.” De discussie of dit de juiste maatregelen zijn om de pandemie te beteugelen, die blijft volop gaande in het parlement, op straat, in social media en op televisie. “Dat mag in een vrij land als Nederland.” De vraag die voor ligt is of die vrijheid Baudet de ruimte geeft om de vergelijking te maken met de Sjoa op de manier waarop hij het doet. Zulke vergelijkingen vallen onder de vrijheid van meningsuiting, maar volksvertegenwoordigers moeten zelf bijzonder alert zijn op de bescherming van de democratie en de democratische principes. De rechter vindt dat Baudet dit onvoldoende doet.

Leed instrumentaliseren
De voor u gemaakte vergelijkingen gaan te ver, aldus de rechtbank. “Bovendien heeft twitter een bijzonder groot bereik en veel impact. U maakt een vergelijking die feitelijk mank gaat. U instrumentaliseert het menselijk leed van de Joden tijdens de Holocaust. U heeft zich hiermee ongenuanceerd uitgelaten en Joden en overlevenden gekwetst.” Met zijn vergelijkingen wakkert Baudet ook antisemitisme aan, zo bevestigde de rechter. Voordat hij zijn berichten de wereld instuurde, was het debat over het coronabeleid en de positie van de ongevaccineerden in de huidige maatschappij al gaande, dus Baudets inbreng heeft dat debat niet gestart.

Ook de vergelijking met de behandeling van rabbijn Tamarah Benima – zij vergeleek de Jodenvervolging en het huidige coronabeleid eveneens – gaat mank, aldus de rechter. Haar uitingen waren anders van aard en binnen Joods Nederland zijn reeds stappen tegen Benima ondernomen. Mocht Baudet zijn tweets niet binnen 48 uur verwijderen, dan moet hij 25.000 euro per dag betalen. Verder draait hij voor de proceskosten op. Baudet noemt op Twitter de uitspraak van de rechtbank een ‘krankzinnig, onbegrijpelijk vonnis’. Hij tweet: ‘Wij zijn verbolgen en strijdbaar. En we gaan uiteraard in hoger beroep’.

Om welke vergelijkingen van Baudet op Twitter gaat het? Het eerste bericht is geplaatst op 14 november. Daarin noemde hij de ongevaccineerden ‘de nieuwe Joden’ en ‘wegkijkende uitsluiters de nieuwe nazi’s en NSB’ers’. Twee dagen later trok de politicus een vergelijking tussen een kind dat niet naar een Sinterklaasfeest zou mogen en een jongen met een Jodenster op zijn rug uit het getto van Łódź, waarvandaan 210.000 Joden naar vernietigingskampen werden afgevoerd. Op 29 november plaatste hij een foto van concentratiekamp Buchenwald, waar de 2G-maatregel geldt. Daar naast schreef hij: ‘Hoe is het MOGELIJK om nu nog altijd niet te zien hoe de geschiedenis zich herhaalt!?’ Dat noemde hij ‘ironie ten top’.

Reacties Joodse organisaties
Het CJO is blij met de uitspraak in de zaak tegen Baudet. ‘De rechtbank heeft duidelijk gemaakt dat de uitingen van Baudet onnodig kwetsend en daarmee onrechtmatig zijn. Hij mag de vergelijkingen met de Holocaust in woord en beeld niet meer gebruiken’, twittert de koepelorganisatie van Joods Nederland. Het CIDI reageert wat uitgebreider: ‘Met de uitspraak heeft de rechter een belangrijke bijdrage geleverd voor het aangeven van de grenzen van het publieke debat. CIDI en CJO hebben via hun advocaat benadrukt geen stelling te willen nemen in het debat rondom de coronamaatregelen, dat belangrijk is om te voeren. Wel zijn er grenzen, bijvoorbeeld wanneer een groep mensen onnodig wordt aangetast in hun waardigheid als Holocaustoverlevende of in hun herinnering aan de oorlogsperiode’.

Analyse
De uitspraak van de Amsterdamse rechtbank in de zaak over de Holocaustvergelijkingen van Baudet is een opluchting voor veel Joden in Nederland en daarbuiten. Sinds het begin van het vaccineren groeide het aantal foute vergelijkingen tussen het lot van de Joden in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw en dat van de mensen die zich anni nu weigeren te vaccineren. Baudet omarmde de anti-coronamaatregelenbeweging en ging vanaf het najaar ten volle tekeer tegen het regeringsbeleid door dergelijke vergelijkingen steeds harder te maken. Zijn argument op te komen voor het lot van de ongevaccineerden hield woensdag geen stand bij de Amsterdamse rechter.

Nu Baudet is veroordeeld kunnen velen opgelucht adem halen, want voor Joden werden zijn Godwins vaak teveel. Ook wakkeren die antisemitisme juist aan. De uitspraak schept een precedent voor toekomstige uitlatingen en casussen, en brengt het expliciet strafbaar stellen van antisemitisme een stapje dichterbij. Tegelijkertijd kan Baudet alsnog naar de rechter stappen door een bodemprocedure tegen de vier overlevenden en de twee Joodse organisaties aan te spannen. Dat komt omdat er woensdag een kort geding diende. Gezien zijn, naar eigen zeggen, overtuigingen is de kans aanwezig dat hij dat zal doen. Een dergelijke rechtsgang kan maanden duren en gaat inhoudelijk erg diep. Met name de overlevenden zullen dan diep door het stof moeten gaan, hetgeen mogelijk trauma’s bij hen kan aanwakkeren en meer emoties zal losweken.

Lees ook:
Rechtbankverslag: Spong in rechtszaak ‘Baudet’: waarom wordt Benima niet gedagvaard?
In de zaak over de omstreden Sjoa-vergelijkingen van Thierry Baudet deden vier overlevenden in de rechtszaal hun verhaal. Ze vertelden wat het met hen doet wanneer hij de vergelijkingen maakt. Baudets advocaat Gerard Spong nuanceerde de vergelijkingen en beriep zich op op eerdere zaken waarbij de vrijheid van meningsuiting de doorslag gaf. Ook werden de uitlatingen van rabbijn Tamarah Benina aangehaald. Waarom wordt Baudet nu wel wordt gedagvaard en Benima niet? Dit werd weerlegd door de eisers. Een rechtbankverslag.