‘Kruisje slaan en toch verliezen’
‘Een dame vroeg mij enkele jaren geleden: “Wat bindt u met het Jodendom? Want u zegt dat u Joods bent, maar staat afwijzend ten opzichte van onze religie. Hoe is het mogelijk dat iemand die niets met ons geloof heeft toch beweert dat hij zich Joods voelt? Waarop is uw Joods-zijn gebaseerd?”
Haar vragen – die meer een verwijt waren – stelde ze naar aanleiding van columns waarin ik mijn a-religieuze kijk op de wereld onthul. Omdat ik niet meteen een kant-en-klaar antwoord op haar prangende vragen had, zei ze sussend dat ze die columns desondanks graag leest: “Want u hebt wel gevoel voor humor”. Ik zei schuchter dat ze een punt had, want mijn ironische levenshouding houdt mij op de been, godzijdank.
Ik denk dat ze met de opmerking ‘Joods voelen’ de vraag voor mij had beantwoord; want ik voel mij Joods zoals ik mij ook Nederlander voel. Kom je aan Nederland, dan kom je aan mij. Maar ik heb niets met een Schepper die heelal en aarde bestuurt, terwijl Hij (?) wél toestond dat Zyclon B kon worden ontwikkeld, en een oogje dichtknijpt als het Respiratoir Syncytieel Virus (RSV) toeslaat, waardoor jaarlijks 200.000 kindjes sterven aan dit verkoudheidsvirus. Ik heb niets met een Schepper die de andere kant uitkijkt als met man en macht o.a. olifanten, neushoorns, gorilla’s en walvissen worden uitgeroeid voor de poen, terwijl eeuwenlang met nederige bewondering wordt gesproken over Noach en diens ark, waarin op Zijn bevel alle diersoorten van de wereld (!) paarsgewijs werden opgenomen om ze van de verdrinkingsdood te redden. Kortom, voor mij is religie een sprookje. Alleen is Doornroosje en de prins die haar honderd jaar later wakker kust geloofwaardiger en vooral liefelijker. Dat is niet sarcastisch bedoeld; zo vóél ik het.
Ik was een jaar of elf toen ‘onze’ beide plaatselijke voetbalclubs tegen elkaar speelden. Sportclub Doesburg tegen de Rooms Katholieke Voetbal Vereniging RKDVV, waarvan de spelers een kruisje sloegen voor ze de strijd aangingen. Ik was verbaasd over dit onnozele gebaar. Zou de katholieke God partij kiezen? RKDVV verloor de wedstrijd, waarover ik niet verbaasd was, want kruis of geen kruis; ze speelden gewoon slecht. Na afloop zei ik tegen een RKDVV-bestuurslid dat ze misschien het kruisje anders moesten slaan; niet links-rechts-boven-onder, maar onder-boven-rechts-links. Een vriendelijke tip, die ik de man en zijn club kosteloos verschafte. Baat het niet, schaadt het niet. Toch? Het bestuurslid gaf mij een por en siste dat ik een rotblaag ben; “Dat maar beter kan ophoepelen naar dat Israël van jou”. Die dag realiseerde ik mij weer eens dat religie geen liefdevolle aangelegenheid is, maar vaak onverdraagzaam uitpakt.
De Nederlandse theoloog, predikant en godsdiensthistoricus Gerard van der Leeuw (1890-1950) zei ooit: “Religie is altijd imperialistisch. Ze eist altijd alles voor zichzelf op”. Inderdaad, meer en meer neemt zij bezit van de openbare ruimte. Ik heb het niet expliciet over het christendom, zoals je zult begrijpen. Gelukkig zijn in ons land kerk en staat gescheiden, dus ga ik niet gebukt onder religieuze gotspes en opdringerigheid.
In Israël zijn (dom, dom, dom) synagoge en staat niet gescheiden. Foutje van haar grondleggers, die niet konden voorzien dat de macht van de synagoge buitenproportioneel groot zou worden. Toen ik daar woonde, voelde ik dagelijks de discrepantie tussen religie en democratie. De laatste blijft zich ontwikkelen ten gunste van de vrijheid van de individuele mens. Ook de religieuze leer blijft zich ontwikkelen, waarbij vooral de rechten van de vrouw steeds meer worden ingeperkt. Op YouTube een filmpje dat in Mea Shearim, de ultra-orthodoxe Joodse wijk van Jeruzalem, is opgenomen. Een Joodse vrouw, van top tot teen verpakt in zo’n enge burka, liep over straat, enkele passen achter haar heer en meester. Exact zoals het in die kringen hoort; Deemoedig & Gedisciplineerd. Een tafereel – of beter gezegd; statement van religieuze discriminatie – dat gevoelens oproept die ik beter voor mijzelf kan houden. In elk geval is dat niet mijn bindende factor met het Jodendom.’
Awraham Meijers is journalist en columnist, die opgroeide in het Gelderse Doesburg. In het verleden schreef hij onder andere voor het Joods Journaal en het NIW. Sinds 2013 is hij een van de vaste columnisten van Jonet.
