Maurice Shabi (91) overleden, in memoriam

Ondernemer Maurice Shabi is vorige week op 91-jarige leeftijd overleden. De Irakees-Joodse Nederlander moest middenin zijn leven halsoverkop vanuit Baghdad vluchten en kwam in Amsterdam terecht. Daar bouwde hij zijn leven vanaf de grond op en kregen zijn zonen Aboed en Nabil Shabi alle kansen. Beiden werden directeur van een goed lopend bedrijf, en Aboed kreeg als voorzitter van de Stichting Joods Bijzonder Onderwijs (JBO) een lintje. Zelf werkte Maurice bij handelsbedrijf Philipp Brothers, waar hij na zijn veertigste een succesvolle loopbaan had.

Het tweestromenland
Maurice Shabi werd in 1929 geboren in de Zuid-Irakese stad Basra in een Joods gezin. Indertijd was er een levendige Joodse gemeenschap in het tweestromenland, een gebied waar al 2.600 jaar lang Joden woonden en waar de oorsprong van de Babylonische Talmoed zich bevindt. Shabi ging in Beiroet studeren en keerde terug naar Irak. In Baghdad werd hij eigenaar van een fabriek in ramen en kozijnen en importeur van farmaceutische grondstoffen. In 1957 leerde hij zijn vrouw Olivia kennen op de tennisclub.

Een vol sociaal leven
De Shabi’s waren actief binnen de Joodse gemeenschap, maar gingen ook veel met andere bevolkingsgroepen om. Ze hadden een vol sociaal leven en een open huis. Bij iedere jaarwisseling gaven ze een feest voor de hele buurt en werd er een kalkoen geslacht. Mettertijd werden zonen Aboed en Nabil geboren. Het vermogende gezin had een eigen kok en een kinderjuffrouw. Ze hadden een grote woning met een ruime tuin waar de kinderen speelden. De zonen gingen naar de tennisclub en waren ook lid van de Country Club.

Niet vluchten
In tegenstelling tot veel Joodse landgenoten waren de Shabi’s in de jaren vijftig nooit weggevlucht naar Israël. Dat land werd na de oprichting ervan in 1948 in Irak gezien als de bron van het kwaad. Steeds vaker werden Joden tegengewerkt en door de jaren heen werd het leven voor velen ondraaglijk. In de jaren vijftig vertrokken ongeveer 120.000 Joodse Irakezen naar Israël, waar ze veelal een moeilijk bestaan tegemoet gingen. Nadat de Ba’ath Partij in de jaren zestig aan de macht kwam, nam de tegenwerking alsmaar toe.

Kantelpunt
De Zesdaagse Oorlog vorm de een kantelpunt. Tot dan toe had Maurice Shabi altijd in zijn vaderland willen blijven. Immers, er waren toch al 2.600 jaar lang Joden in het tweestromenland geweest? Ze hoorden erbij, zo dacht hij. Toen hij onverwachts en om niets twee nachtjes in de cel werd gegooid, was het gedaan en pakte het gezin de koffers. Via Iraaks-Koerdistan vluchtten de Shabi’s naar Iran, vanwaaruit ze naar Israël, Canada of Groot-Brittannië konden reizen. In Israël had Maurice Shabi geen trek vanwege de verhalen over tentenkampen en slecht sanitair. De twee andere landen kwamen nog niet echt in beeld omdat het niet meteen lukte visa te regelen.

Veerkracht
Tijdens een tussenstop in Amsterdam besloot Shabi om in Nederland te blijven. Weliswaar was zijn netwerk in Londen, maar hier was het ook een goed heenkomen. Zonder iets begon hij in de polder helemaal opnieuw. Het gezin woonde in een flatwoning, moest voortaan zelf koken en had veel minder inkomen dan voorheen. Desalniettemin liet Shabi zich nooit uit het veld slaan. Zo kreeg hij een baan bij handelsbedrijf Philipp Brothers en ging zijn vrouw bij computerbedrijf IBM werken. De kinderen kwamen altijd op de eerste plaats, gingen later studeren en kwamen goed terecht.

Toppunt van integratie
Aboed Shabi werd uiteindelijk directeur van CPH Chemicals, een concern dat handelt in chemische grondstoffen. Later was hij ook jarenlang voorzitter van de Stichting Joodse Scholengemeenschap Joods Bijzonder Onderwijs (JBO) en van Maccabi Tennis. Zijn broer Nabil zou directeur van het farmaceutische grondstoffenbedrijf Pharma Generics worden. In 2018 werd Aboed Shabi opgenomen in de Orde van Oranje-Nassau. Trots ging zijn hoogbejaarde vader Maurice met hem op de foto. Het verhaal van de Shabi’s wordt vaak geprezen als ‘het toonbeeld van integratie’. Daar was Maurice het mee eens. ““Toen ik daar een lintje voor kreeg en op de foto ging met de koning, was mijn vader ontzettend trots. Voor hem was dat het toppunt van integratie,” aldus zoon Aboed tegen Het Parool.

Maurice Shabi stierf vorige week op 91-jarige leeftijd in zijn geliefde Nederland, bijna vijftig jaar nadat hij zijn geliefde Irak noodgedwongen moest verlaten. Vanwege de coronacrisis werd hij vorige week in besloten kring begraven op de Joods-Portugese begraafplaats in Oudekerk aan de Amstel.

Lees verder:
Aboed Shabi en Hadassa Hirschfeld onderscheiden
Voorzitter Aboed Shabi van de Stichting Joodse Scholengemeenschap JBO is opgenomen in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg zijn onderscheiding van waarnemend burgemeester Jozias van Aartsen (VVD). Shabi zelf kon het niet geloven dat hij het lintje kreeg. “Ik ben echt heel trots,” aldus de Joodse Amsterdammer. “Als je eenmaal op dat podium voor een lintje staat, dan denk je: heel bijzonder.”