‘Maxima voelt de gevoeligheid van de Jodenvervolging goed aan’

Opperrabbijn Binyomin Jacobs (64) mag morgen als voorzitter van het Nederlands College voor Rabbinale Zaken plaatsnemen in de Nieuwe Kerk voor de inhuldiging van koning Willem-Alexander. Hoewel hij de uitnodiging ‘logisch’ vindt, kijkt Jacobs uit naar een bijzondere gebeurtenis.

U bent uitgenodigd om naar de Nieuwe Kerk te komen. Vanwaar deze eer?

“De Eerste Kamer organiseert de inhuldiging en voor hen is het logisch dat de opperrabbijn dan uitgenodigd wordt. Zelf ken ik Eerste Kamervoorzitter Fred de Graaf erg goed. We kennen elkaar nog uit de tijd dat hij burgemeester van Apeldoorn was. Wellicht heeft onze band ook een rol gespeeld in de uitnodiging. Kijk, het is vanzelfsprekend dat ik er straks zit; de andere godsdiensten zullen ook hoge afvaardigingen hebben, zoals de aartsbisschop van de katholieken en een imam van de moslims.”

Bent u de enige Joodse vertegenwoordiger?

“Nee, ik ga met opperrabbijn Arjeh Ralbag van Amsterdam naar de inhuldiging en weet dat rabbijn Menno ten Brink van de Liberaal Joodse Gemeente er ook zal zijn. Voor zover ik weet zijn er geen Joodse bestuurders uitgenodigd. Wel komen er Joodse burgers.”

U vertegenwoordigt tijdens de inhuldiging het Nederlandse Jodendom, maar hoe kijkt u persoonlijk tegen de monarchie aan?

“Mijn ouders dweepten met het koningshuis. Gedurende de Tweede Wereldoorlog hield Radio Oranje hen op de been. Kijk, er is van Joodse Nederlanders wel eens kritiek over het feit dat koningin Wilhelmina de Jodenvervolging slechts één keer heeft benoemd, maar het koningshuis had bij ons thuis wel een symbolische waarde. Later in mijn leven heb ik koningin Juliana, prins Bernhard en koningin Beatrix een aantal keer persoonlijk ontmoet. Beatrix heeft me toen verteld dat zij en prins Claus zich erg verbonden voelden met de Joodse gemeenschap. Ikzelf ben dus content met dat ik straks in de Nieuwe Kerk te gast ben. Verder denk ik dat de algemene impact van het koninklijk huis op de samenleving en de Joodse gemeenschap positief is en dat er een goede band is tussen de Oranjes en Joods Nederland.”

Maar de verstandhouding tussen beiden is toch niet altijd goed geweest? Bij het huwelijk van Beatrix en Claus (1966) waren er geen Joden aanwezig vanwege het verleden van de bruidegom. Wat is uw optiek?

“In de loop der historie waren er in mijn ogen meer ups dan downs. Al sinds de zeventiende eeuw is er een hechte band tussen de Joodse Nederlanders en de Oranjes. In Amersfoort, waar ik woon, verleende de Joodse zakenman Benjamin Cohen eind achttiende onderdak aan stadhouder Willen V, die moest vluchten voor de patriotten. Als je naar het huwelijk van Beatrix en Claus kijkt, dan kun je zeggen dat prins Claus in de jaren daarna juist zijn hand uitreikte naar de Joodse gemeenschap. Ze zijn in 1974, tegen het advies van de regering in, zelfs op privébezoek naar Israël gegaan. Dat zegt wel iets, want ze hadden het ook niet kunnen doen.”

Onlangs trof u prinses Máxima in de sjoel van Elburg. Hoe was dat?

“In Elburg werd een nieuwe vleugel geopend in de voormalige sjoel van het stadje. Máxima opende deze nieuwe tentoonstellingsruimte met een wandeling door de poort van het gebouw. Dat was het protocol. Ik ben toen tegen het draaiboek ingegaan. Tijdens mijn toespraak verzocht ik prinses Maxima om van het protocol af te wijken. Ik verlangde van haar om, voor dat ze met haar gevolg naar binnen zou treden, even te stoppen en een minuut stilte in acht te nemen voor diegenen die hier niet meer naar binnen kunnen lopen. De verbale reactie en de body language van Máxima spraken toen boekdelen. Zij begreep wat ik zei en voelde het punt over de Jodenvervolging goed aan. Dat was voor mij een gunstig teken.”

Een paar jaar geleden werd bekend dat prinses Máxima zou hebben gezegd dat activiste Gretta Duisenberg een vriendin van koningin Beatrix is. Hoe kijkt u daar tegen aan?

“Duisenberg is zo anti-Israëlisch als ik weet niet wat. Als die uitspraak van Máxima klopt, dan vind ik het een jammerlijke zaak. Zelf zie ik Máxima als een persoon die pro-Joods en pro-Israël is. Ze had misschien wat meer afstand moeten nemen van haar vader, zoals NIW-hoofdredacteur Maurice Swirc in zijn column betoogt. Echter, het feit dat haar vader nu niet aanwezig is bij de inhuldiging, vind ik op zich al een duidelijk statement. Sommigen zullen  zeggen: ja, maar dat is al in 2001 beloofd en afgesproken. Toch garandeer ik je dat haar vader morgen wel zou zijn gekomen als Máxima het had gewild. Dat heeft ze niet gedaan en daar heb ik respect voor.”

Mensen binnen Joods Nederland ergeren zich er aan dat de vader van Maxima werkte voor een fout regime dat zeer antisemitisch was. U niet?

“Nee. Je kunt haar niet aansprakelijk stellen voor wat haar vader gedaan heeft. Wel begrijp ik dat sommige Joden, waaronder ikzelf ook, geschokt zijn door de daden van haar vader. Ook heb ik er begrip voor dat bepaalde Joden geërgerd zijn over het feit dat zij als dochter van zo’n foute man onze koningin gaat worden. Maar in de spreuken der Vaderen staat dat we moeten bidden voor het welzijn van de overheid. Onze toekomstige koningin is onderdeel van die overheid, dus is het ook goed om te bidden voor haar” [KR].

(Morgen kunt u op Jonet deel twee van dit interview lezen)