Mijn Joodse moederschap – column Shoshanna de Goede
Toen mijn achtjarige deze week met rode koontjes demonstratief iets achter zijn rug hield en beweerde dat het niets was maar dat ik even de andere kant op moest kijken, wist ik wat dat betekende: het is deze zondag weer Moederdag.
Moeder worden is waarschijnlijk met stip de allergrootste transitie die een vrouw in het leven kan doormaken. Het bepaalt de invulling van je dagelijks leven voor een heel groot deel en voor een heel lange tijd, het kan niet meer ongedaan worden gemaakt en het wordt nooit meer hoe het daarvoor was.
Voor mij was moederschap geen vanzelfsprekende invulling van mijn leven. Toch heb ik volledig bewust drie kinderen op de wereld gezet, ook al wist ik van tevoren dondersgoed dat ik zou worstelen met de beperkingen die dat met zich mee zou brengen. En dan komt nu de catch: ik besef nu dat mijn Joodse achtergrond en de persoonlijke verliezen die we als volk hebben geleden daar een grote rol in hebben gespeeld.
Toen ik vijf maanden zwanger was van mijn eerste kind, ging ik mee op een groepsreis van de inmiddels helaas niet meer bestaande Joodse jongerenorganisatie MOOS naar Litouwen. In mijn geheugen gegrift is het moment dat wij als groep een cirkel vormden op een plek waar in de Tweede Wereldoorlog de totale vernietiging had plaatsgevonden en dat wij daar hand in hand het Israëlische volkslied zongen.
Daar stond ik, op deze plek, decennia na de oorlog, met nieuw Joods leven in mij. Dat gevoel, die levenskracht, vergeet ik nooit meer. Ik voelde mij een schakel in een lange geschiedenis die door mijn beslissing om dit kind te krijgen niet verbroken ging worden, ondanks Hitlers poging om een heel harde return te zetten.
Afgelopen week bezocht ik met mijn moeder het Holocaust Namenmonument en we zochten de meisjes uit onze voorouderlijke geschiedenis op die nooit moeder hebben kunnen worden: Esther de Goede (6 jaar) die de grote zus van mijn vader had moeten zijn. En de vier jongere zusjes van mijn oma Mirjam: Betsie, Leontine, Eva en Susanna van der Kloot die niet ouder dan tussen de 10 en 18 jaar zijn geworden omdat het toenmalige systeem dat faciliteerde. Ik zag dat hun moeder Ester van der Kloot-Bego net zo oud was als ik nu ben toen ze de gaskamer in geduwd werd en haar leven abrupt stopte: 47 jaar.
Dus ja: ik voel me verantwoordelijk dat onze geschiedenis niet alsnog bij mij stopt. Zij hebben nooit de kans gehad om hun eigen keuzes te maken, om wel of niet moeder te worden danwel hun kinderen te mogen zien opgroeien. Ik heb die kans wel gekregen. Simpelweg omdat ik het geluk had in een andere tijd geboren te worden. Dus ook al ervaar ik het moederschap niet altijd als makkelijk en leuk (en al helemaal niet omdat ik het ouderschap nu in mijn eentje moet klaren), ik ben ongelooflijk trots op mijn drie ontzettend leuke, eigenzinnige en bijzondere jongens.
Het bestaan van mijn kinderen is ook een hele dikke middelvinger naar die man met dat snorretje. Dat maakt het menszijn ook zo interessant en complex: we moeten allemaal onze weg vinden in het creëren van een narratief dat zowel recht doet aan onze individuele verlangens als aan die van de verantwoordelijkheid die we voelen naar de groep waarin we geboren zijn.
Elke moeder heeft haar eigen verhaal en haar eigen worsteling. Ik wens alle Joodse moeders van Nederland – biologisch, adoptie, hetero, lesbisch, poly, gezond, met fysieke beperkingen en van alle politieke en religieuze gezindten – een fijne, liefdevolle en betekenisvolle Moederdag toe. En aan iedereen die een Joodse moeder heeft: ontzorg haar, niet alleen op deze ene dag, en maak op Moederdag iets lekkers voor haar, want natuurlijk gaat onze liefde door de maag.
Lees ook:
Voer een open gesprek op Seideravond – column Shoshanna de Goede
‘Elk jaar met Pesach komen we bijeen met familie, vrienden of de eigen Joodse gemeente en nemen met elkaar het verhaal door over de uittocht uit Egypte. Het verhaal is bekend: we waren slaven in Egypte en Mosjé leidde ons uit de slavernij en naar het Beloofde Land. We eten matzes en speciaal voedsel dat hoort bij deze avond. Wat is het eigentijdse haakje aan dit verhaal? Hoe brengen we het dicht bij huis?..’
Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.
