Moeizame integratie Eritrese vluchtelingen in Israël

Europa ziet honderdduizenden vluchtelingen haar kant op komen vanuit Afrika en het Midden-Oosten. De EU doet verwoede pogingen om tot een eerlijke verdeling te komen. Sommige landen bouwen hekken en belemmeren de doorgang. Israël kent zijn eigen groep vluchtelingen. Na de absorptie van meer dan een miljoen Russen en honderdduizend Ethiopiërs, vormen Eritreeërs vandaag de grootste groep immigranten. Honderdduizenden ontvluchtten hun land richting Europa. Ruim vijfendertigduizend weken uit naar Israël. Hoe is daar hun ontvangst en hoe verloopt hun leven? Wouter van der Schaaf bezocht in oktober 2015 Israël en constateerde dat het land kampt met de uitdagingen van een instroom van vijfendertigduizend Eritrese vluchtelingen. Hij schreef daarover deze korte reportage.

Door Wouter van der Schaaf

Dit land is opgebouwd door vluchtelingen afkomstig uit de hele wereld. Dus je zou denken dat het ook heel open-minded zou zijn tegenover vluchtelingen, die aan de dictatuur in hun land zijn ontsnapt. Maar dat is vreemd genoeg niet het geval. Het lot van de vijfendertigduizend gevluchte Eritreërs in Israël wordt niet opgepakt vanuit medemenselijkheid, maar vanuit irrationele angsten. Er is in Israël sprake van een beleid van dwangmatige bescherming.” Aan het woord is Elliot Glassenberg. Vier jaar geleden is hij vanuit de VS naar Israël vertrokken. Hij werkt in Tel Aviv met jongeren die na hun middelbare school in een tussenjaar training krijgen, voordat zij het jaar daarop naar het leger gaan. “Mooi werk dat ik met enthousiasme doe. Maar via-via kwam ik ook in aanraking met een aantal Eritreërs die in Tel Aviv wonen. En ik ben me – samen met anderen – voor hen gaan inzetten. Ik ben overtuigd zionist, en vind dat je je juist vanuit die gedachte het lot van anderen moet aantrekken, ongeacht of zij Jood of niet-Jood zijn.”

Eén van die Eritrese vluchtelingen in Israël is Teklit Michael. “Ik kwam zeven jaar geleden via Soedan en Egypte naar Israël. Ik ontsnapte uit mijn land omdat de dictatuur ondraaglijk is. Inmiddels hebben meer dan één miljoen van mijn landgenoten Eritrea verlaten. Ik was 19 toen ik wist te ontkomen naar Soedan. Vandaar reisde ik door naar Egypte. Maar beide landen waren geen optie voor mij als Koptisch Christen.  Te riskant. Ik kon
via de Sinaï-woestijn ontkomen naar Israël. Terwijl we over het hek klommen werden  we nog beschoten door de Egyptenaren. Ik behoorde tot de eersten die naar Israël kwamen. Tot 2013 was dat nog mogelijk. Daarna heeft vrijwel niemand meer via de Sinai de Negev bereikt. Nu is het hek ondoordringbaar.”

Maar ontsnappen aan de Eritrese regering betekende voor Teklit niet een mogelijkheid om een nieuw leven in een ander land – Israël – op te bouwen. “We zijn nooit als individu behandeld. Altijd als één groep. Dat maakte het onmogelijk om als individu asiel aan te vragen.” Elliot vult aan: “Met een aantal Israëlische NGO’s wilden we dat mensen als individu worden behandeld en als individu vluchtelingenstatus aan konden vragen. Na veel gedoe is dat nu mogelijk. Maar alsnog, zelfs nu het aanvragen als individu mogelijk is, blijkt dat er geen antwoord komt. Merkwaardig, want in vrijwel alle landen zijn de Eritreeërs inmiddels erkend als vluchteling en wordt Eritrea gezien als een risico-land.”

“Gelukkig kon ik – omdat ik tot de eerste groep vluchtelingen behoorde – in Israël wel een werkvergunning krijgen. Dat was een geluk, ook al zijn het voortdurend onzekere baantjes als afwasser en schoonmaker. Ik was een goede leerling op de middelbare school en zou heel graag verder willen studeren. Maar die kans heb ik niet. En zo blijf ik hangen in een cyclus van het ene naar het andere baantje. Nooit vast werk, want mijn visum is maar drie maanden geldig. Al zeven jaar lang.”

Glassenberg vindt  dat de regering kansen onbenut laat om de nu aanwezige Eritreeërs een goede plek in de samenleving te bieden. “Let wel, de grenzen zijn potdicht en de Eritreeërs kunnen ook niet terug naar hun land. Dat is onmogelijk. Daar gaan ze direct de gevangenis in. Ook de VN heeft dat meer dan eens aangegeven.”

Hij bepleit dat juist door het bieden van kansen op de arbeidsmarkt – die zit te springen om werkkracht – voorkomen wordt dat mensen vallen in illegaliteit en criminaliteit. “Het is van belang dat zij niet alleen belasting betalen maar ook recht hebben op sociale zekerheid en gezondheidszorg. Dus is het van belang om hen de status van vluchteling te bieden.”

Teklit zou niets liever willen. “Ik woon hier nu zeven jaar. Ik spreek redelijk Ivriet. Ik heb Israël ook wel wat te bieden, maar wil ook mijn kansen hebben en benutten. Ik hoorde dat in de jaren negentig meer dan één miljoen Russen zijn geïmmigreerd en opgenomen in de samenleving. Dan zijn wij, daarbij vergeleken, maar een kleine groep. Ik weet dat Eritrea mijn vaderland is en ik hoop dat de regering daar zo snel mogelijk verandert. Maar tot die tijd wil ik hier in waardigheid leven.”

“Het politieke tij zit niet mee”, sluit Elliot af. “Er zijn ministers die de Eritreeërs uit politiek gewin criminaliseren. Die hen omschrijven als ‘infiltrators‘ en van hun aanwezigheid meteen een veiligheidsissue maken.” In zijn ogen is dat uitbuiting van vrees en ideologische vreemdelingenangst. “We hebben een lange weg te gaan, maar zowel Teklit als ik blijven gematigd optimistisch. Verandering ten goede moet mogelijk zijn.”