Oudste zonsverduistering in kaart

‘Onderzoekers hebben de datum kunnen berekenen van wat de oudste zonsverduistering moet zijn die ooit op schrift is vastgelegd. Die gebeurtenis, die plaatsvond op 30 oktober 1207 v.C., wordt vermeld in de bijbel en kan gevolgen hebben voor de chronologie van de antieke wereld. Door de bijbelse tekst en een oud-Egyptische tekst te combineren, konden de onderzoekers de regeringsdata van Egyptische farao’s verfijnen, beter dan die van de regeerperiode van Ramses II en zijn zoon Merneptah.

De bijbelse tekst waar het over gaat, staat in het Oude Testament, in het Boek van Jozua, de opvolger van Mozes. De tekst is al eeuwen een raadsel voor bijbelgeleerden en hij verhaalt hoe Jozua bidt, nadat hij het Israëlische volk Kanaän heeft binnengeleid – het gebied in het Midden-Oosten dat samenvalt met het huidige Israël en de Palestijnse gebieden. “Zon, sta stil bij Gibeon, en maan, in de Vallei van Aijalon”, zo bidt hij. “En de zon stond stil, en de maan stopte, tot de natie wraak had genomen op haar vijanden”, zo gaat de tekst verder.

“Als deze woorden een echte waarneming beschrijven, dan was er een belangrijke astronomische gebeurtenis aan de hand – de vraag voor ons is uit te vissen wat de tekst eigenlijk betekent”, zei professor Colin Humphreys aan “Science Magazine”. Humphreys werkt aan het Department of Materials Science and Metallurgy van de Universiteit van Cambridge, en heeft ook interesse in de wetenschappelijke kennis van de Bijbel. Hij is mede-auteur van de nieuwe studie.

“De moderne Engelse vertalingen die de King James vertaling van 1611 n.C. volgen, gaan er meestal van uit dat deze tekst betekent dat de zon en de maan stopten met te bewegen”, zei Humphreys. “Maar door terug te gaan naar de originele Hebreeuwse tekst hebben we vastgesteld dat een alternatieve betekenis zou kunnen zijn dat de zon en de maan ophielden met te doen wat ze normaal doen: ze stopten met schijnen. In deze context zouden de Hebreeuwse woorden kunnen verwijzen naar een zonsverduistering, waarbij de maan tussen de aarde en de zon schuift, en de zon lijkt te stoppen met schijnen. Deze interpretatie wordt gesteund door het feit dat het Hebreeuwse woord dat vertaald wordt als ‘stilstaan’, dezelfde stam heeft als het Babylonische woord dat in oude astronomische teksten gebruikt wordt om een zonsverduistering te beschrijven.”

Ringvormige zonsverduistering
Humpfreys en zijn mede-auteur Graeme Waddington zijn niet de eersten die voorstellen dat de bijbelse tekst naar een verduistering zou kunnen verwijzen, maar de vorige geschiedkundigen beweerden dat het onmogelijk was om deze mogelijkheid verder uit te zoeken, omdat daar veel te ingewikkelde berekeningen voor nodig zouden zijn.

Er is onafhankelijk bewijs, los van de bijbel, voor het feit dat de Israëlieten zich tussen 1500 en 1050 v.c. in Kanaän bevonden, en het staat op de Merneptah-stèle, een Egyptische tekst uit de regeringsperiode van farao Merneptah, de zoon van de beroemde farao Ramses de Grote of Ramses II. Op dat grote granieten blok, dat zich momenteel in het Egyptisch Museum in Kaïro bevindt, staat dat het uitgehouwen werd in het vijfde regeringsjaar van Merneptah, en er wordt melding op gemaakt van een campagne in Kanaän waarbij Merneptah het volk Israël verslagen heeft. “Israël is verwoest, zijn zaad is niet meer”, zo staat er op de stèle.

Geschiedkundigen hebben al eerder geprobeerd om beide teksten te gebruiken om een datering te vinden voor de mogelijke zonsverduistering, maar ze hadden geen succes omdat ze enkel keken naar totale zonsverduisteringen, waarbij de maan de zon volledig lijkt te bedekken, aldus Humphreys. Ze hielden er geen rekening mee dat de zonsverduistering ook een ringvormige verduistering kon zijn, waarbij de maan te ver weg staat om de zon volledig te bedekken. In de antieke wereld werd hetzelfde woord gebruikt voor de beide verduisteringen.

30 oktober 1207 v.C.
De onderzoekers ontwikkelden een nieuwe stelsel voor zonsverduisteringen, dat rekening houdt met de variaties in de rotatie van de aarde in de loop van de tijd. Aan de hand van die berekeningen stelden ze vast dat de enige ringvormige zonsverduistering die zichtbaar moet zijn geweest in Kanaän tussen 1500 en 1050 voor Christus, op 30 oktober 1207 was, in de namiddag.

Als hun argumenten aanvaard worden, zou dat dan niet alleen de oudste zonsverduistering zijn die ooit werd opgetekend, maar het zou onderzoekers ook toelaten om de regeringsperiode van Ramses de Grote en zijn zoon Merneptah te dateren tot op een jaar na.

“Zonsverduisteringen worden vaak gebruikt als een vast punt om gebeurtenissen in de antieke wereld te dateren”, zei Humphrys. Met deze nieuwe berekeningen, kan men het begin van de regeerperiode van Merneptah dateren in 1210 of 1209 v.C. Aangezien we uit Egyptische teksten weten hoe lang hij en zijn vader geregeerd hebben, zou dat betekenen dat Ramses de Grote geregeerd heeft van 1276 tot 1210 v.C., met een precisie tot op een jaar, wat de meest nauwkeurige datering is die tot nu beschikbaar is, aldus Humphreys.

Over de precieze dateringen van de regeerperiodes van de farao’s heerst er enige onzekerheid bij de Egyptologen, maar deze nieuwe berekening kan, als ze geaccepteerd wordt, leiden tot een aanpassing van de datering van verschillende regeerperiodes, en tot een nauwkeuriger datering.

De studie van Humphrys en Waddington is gepubliceerd in “Astronomy & Geophysics”, het ‘huistijdschrift’ van de Britse Royal Astronomical Society.’

Bron: VRT Nieuws