PvdA-GroenLinks wil onderzoek naar ‘apartheid’ Israël

De partijcombinatie GroenLinks-PvdA wil dat er een onderzoek komt naar ‘apartheid’ in de Palestijnse gebieden. Volgens de besturen van beide partijen is er in de betwiste gebieden en in Israël hoogstwaarschijnlijk sprake van apartheid, vergelijkbaar met dat in het Zuid-Afrika van voor 1994. Zij vinden dat het Internationaal Strafhof in Den Haag daar onderzoek naar moet doen. Mogelijk gaat de partijcombinatie het woord ‘apartheid’ in de toekomst ook gebruiken, net zoals ngo’s als Amnesty International en Human Rights Watch reeds doen.

Idee voorleggen

Eind april vindt er een gezamenlijk verkiezingscongres plaats voor de Europese verkiezingen van 6 juni. Dan willen de besturen van de partijen het idee voorleggen aan de leden. Als die met ‘apartheid’ instemmen, zal voor het eerst een grote partij de situatie in de Palestijnse gebieden als ‘apartheid’ gaan beschrijven. De partijbesturen steunen het idee, maar laten de beslissing over aan de leden, zo laten ze aan dagblad Trouw weten. Met name in de GroenLinks-achterban zou behoefte zijn aan de term ‘apartheid’ en een hardere koers tegenover Israël.

Fusie

De PvdA en GroenLinks werken sinds vorig jaar intensief samen. In de Tweede Kamer en Eerste Kamer vormen ze samen één fractie. Een fusie is in de maak, zo heet het, maar er zijn nog wel thema’s waarop het botst tussen beiden. Israël en de Palestijnse gebieden is er zo een. Als het aan GroenLinks ligt wordt Israël hard aangepakt, maar dat stuit binnen de PvdA op verzet omdat die partij traditionele banden heeft met Israël en pro-Israëlische Joodse leden kent, onder wie prominenten zoals oud-partijleider Lodewijk Asscher. Eerder vertrok het prominente lid Ronny Naftaniel nog, omdat hij zich niet meer herkende in de koers.

GroenLinks wint

Het lijkt er nu op dat GroenLinks aan het langste eind trekt en dat de hardere koers tegenover Israël er komt. Volgens dagblad Trouw is PvdA-voorman Frans Timmermans achter de schermen bezig om prominente en bezorgde Joodse leden binnen zijn partij ervoor te masseren. In aanloop naar de Europese verkiezingen is er tussen de twee linkse partijen een emotionele discussie gaande over de oorlog in Gaza en hoe met Israël om te gaan. Tegelijkertijd is er ook spanning in het Europees Parlement, waar partijen zich verenigen in groepen. De PvdA zit in de sociaaldemocratische en GroenLinks in de groene groep. Na de verkiezingen moeten zij daarbinnen hun eigen weg weer gaan.

Grote invloed

Trekken en duwen of niet, feit is dat de term ‘apartheid’ een grote stap betekent in de manier waarop GroenLinks-PvdA met het conflict in het Midden-Oosten zal omgaan. Vooralsnog namen alleen de kleine linkse partijen SP, BIJ1 en DENK die term in de mond. Als de partijcombinatie dat ook doet, dan verandert mogelijk ook het discours in de Nederlandse politiek en het publieke debat over Israël. In die zin heeft het amendement grote invloed, als het aangenomen wordt. De toon tegen Israël kan dan nog harder worden, en andere partijen zoals D66 en het CDA zouden er ook voor kunnen kiezen. Zo werkt politieke marketing, aldus specialisten.

‘Kritische leden’

Op het gezamenlijke verkiezingscongres van 20 april wordt er in ieder geval het amendement aan de leden voorgelegd. Daarin staat: ‘Wij roepen het Strafhof op om apartheid mee te nemen in het lopende onderzoek in de bezette gebieden’. De rest van de tekst is nog niet openbaar, aldus de krant. Over de tekst is naar zeggen uitgebreid onderhandeld tussen de partijbesturen en verschillende ‘kritische leden’ – bekend is dat BDS zich vooral binnen het kader van GroenLinks zich roert. De tekst van het voorstel zal ook de oproep tot vrijlating van alle Israëlische gegijzelden bevatten. De vraag is hoe geloofwaardig die zal zijn als er ook gesproken wordt van ‘apartheid’.

Makkelijk frame

De term apartheid voor de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden wordt al langer gebezigd door ngo’s Amnesty International en Human Rights Watch. Zij vinden net als de anti-Israël-beweging Boycot, Desinvesteren en Sancties (BDS) dat de situatie daar vergelijkbaar is met die in het zuid-Afrika van voor 1994. In het Afrikaanse land waren de blanken de baas en werden de zwarten gediscrimineerd en onderdrukt. De zwarte meerderheid had geen democratische rechten. In Israël is dat echter wel het geval: daar kunnen Arabische Israëliërs volop genieten van burgerrechten en krijgen ook inwoners van de Palestijnse gebieden veel kansen. Volgens critici van de ngo’s en BDS is met ‘apartheid’ gekozen voor een eenvoudig frame dat bij het publiek blijft plakken.