Stichting Joods Werkdorp Wieringermeer stopt met oude doelstellingen

De Stichting Joods Werkdorp Wieringermeer ziet af van het in eigendom verwerven van het voormalig Joods werkdorp Slootdorp/Nieuwesluis. Jarenlang wedijverde het stichtingsbestuur voor de overname van deze bijzondere plaats, waar in de jaren dertig en veertig Joodse vluchtelingen werkten. De laatste ontwikkelingen hebben het bestuur doen inzien dat het geen zin meer heeft om voor werving en exploitatie van het werkdorp te gaan. Dat blijft in handen van ondernemer Joep Karel, die er ook een museum van wil maken, maar dan wel met ruimte voor arbeidsmigranten. Jarenlang onderhandelden beide partijen met elkaar, maar er waren fricties en de gesprekken verliepen vaak stroef.

Tafellaken
Enige jaren terug werd de stichting opgericht om het complex in de kop van Noord-Holland te kopen van ondernemer Karel. ‘Het ging om het gemeenschapshuis met de omliggende grond. Karel had destijds aangegeven dat hij het wel wilde verkopen voor een bedrag van circa een miljoen euro,’ schrijft voorzitter Aad de Booij aan Jonet.nl. Er volgden onderhandelingen met de ondernemer, maar beide partijen kwamen niet op dezelfde golflengte. De gemeente Hollands Kroon kon ook geen uitkomst bieden en eind 2020 trok Karel het tafellaken naar zich toe. Hij besloot om het gemeenschapshuis als herinneringscentrum in te richten en er omheen verblijfplaatsen voor Midden- en Oost-Europese arbeidsmigranten te plaatsen. Dat laatste is tevens een wens van de gemeenteraad. Karel’s plannen werden eind 2020 gepresenteerd.

Geen kans meer
‘Tot onze spijt zijn wij als stichting niet betrokken bij de door de heer Karel ontwikkelde en online gepresenteerde plannen’, schrijft voorzitter De Booij. Het bestuur realiseerde zich eind 2020 dat er geen kans meer in zat om het complex van Karel over te nemen en besloot om het geweer van schouder te wisselen. Voortaan streeft de stichting er naar ‘om onderzoek te doen naar en informatie te verschaffen over de historische en actuele betekenis van het Joods Werkdorp, historische en actuele thema’s die daaraan verwant zijn alsmede het ontwikkelen en uitvoeren van educatieve activiteiten en het verrichten van alle verdere handelingen, die hiermee in de ruimste zin verband houden of daarvoor bevorderlijk kunnen zijn’.

Niet afhankelijk
De Booij: ‘Onze nieuwe statutaire doelstellingen zouden, afgaande op de publicaties van de heer Karel,  inhoudelijk ook realiseerbaar zijn binnen zijn project. Maar we zijn daar, voor het realiseren van die doelstellingen, niet afhankelijk van’. Met ondernemer Karel is de stichting echter niet ‘on speaking terms’, zo verklaart de voorzitter. ‘Er is in 2020 een paar keer contact geweest over de vraag of, en zo ja onder welke voorwaarden, onze stichting een rol zou kunnen en willen spelen in de exploitatie van het beoogde herinneringscentrum. Daarbij is gebleken dat de heer Karel doorslaggevend invloed wilde op de samenstelling van ons bestuur. Voor ons bestuur was en is dat een niet acceptabele voorwaarde’.

Openbare plekken
Recent nam het stichtingsbestuur nogmaals contact op met eigenaar Karel, maar tevergeefs. ‘Wij hebben gemeld dat we graag bereid zijn tot gesprek over een rol van onze stichting bij de exploitatie van het herinneringscentrum. Maar wel met behoud van onze feitelijke en juridische zelfstandigheid. Wij hebben daar tot heden geen reactie op ontvangen’, aldus De Booij. Wat nu? Volgens hem is het herinneringscentrum niet perse nodig voor de stichting. Dat komt door beoogde educatieve activiteiten. ‘Ze zijn bewust zo georganiseerd dat bezoek aan locaties in Hollands Kroon, waaronder het Joods Werkdorp, mogelijk is indien en voor zover de eigenaar/exploitant daar geen belemmeringen voor opwerpt. Openbare plekken, zoals het monument bij het gemeenschapshuis, kunnen altijd bezocht worden’.

Positieve reacties
Wat kan en gaat de Stichting Joods Werkdorp Wieringermeer in de toekomst doen? ‘Wij investeren in de ontwikkeling en uitvoering van educatieve activiteiten. In eerste instantie voor scholieren’, schrijft voorzitter De Booij. ‘We zijn erg blij met de vele positieve reacties die we gekregen hebben van de scholen in Hollands Kroon. De door ons ontwikkelde en nog te ontwikkelen activiteiten zijn niet afhankelijk van de fysieke beschikbaarheid van een gebouw. Dat betekent ook dat we in financieel opzicht niet de druk ervaren van de kosten van beheer en exploitatie van een gebouw. We concentreren ons op wat inhoudelijk mogelijk en noodzakelijk is’.

Nog niet helemaal zeker
Of de stichting in de toekomst een rol zouden kunnen spelen in het voormalig Joods Werkdorp? ‘De tijd zal het leren,’ aldus De Booij. ‘Vooralsnog ligt er nog geen onherroepelijk gemeentelijk besluit voor de ontwikkeling van de huisvesting voor arbeidsmigranten. De door de heer Karel gepresenteerde plannen voor een herinneringscentrum zijn daar volledig van afhankelijk. Het is natuurlijk niet zo dat de huisvesting arbeidsmigranten bedacht is om een herinneringscentrum mogelijk te maken’. Eind 2020 presenteerde Karel zijn plannen voor het complex.

‘Polenhotel’?
Omwonenden zijn jarenlang sceptisch geweest over de komst van de arbeidsmigranten. Zij vreesden voor overlast van onder meer geluid en alcoholgebruik. Echter, de gemeenteraad van Hollands Kroon zag het plan van Karel om de huisvesting voor de Midden- en Oost-Europeanen juist wel zitten. In het gebied werken velen van hen in de agrarische sector en zij moeten ergens goed gehuisvest worden. Tegelijkertijd wil Karel er een museale functie geven aan het voormalige gemeenschapshuis. “Ik ben er van overtuigd dat als dit er eenmaal staat, het een enorme verrijking is voor de hele regio,” zei Karel eind 2020 tegen RTVNH.

Over het Joods werkdorp
Het Joods Werkdorp Slootdorp werd in de jaren dertig van de vorige eeuw door gegoede Nederlandse Joden opgericht om gevluchte Duitse Joden te huisvesten. Deze groep kon daar dan op het land werken, onder meer om alvast te wennen aan werk dat ze zouden doen als ze naar het Brits mandaatgebied Palestina of naar de Verenigde Staten zouden doorverhuizen. Een aantal ging daar ook naartoe. Tijdens de Duitse bezetting was het werkdorp nog in functie. Het werd ontruimd en alle bewoners werden afgevoerd en de meesten vermoord.

Lees ook:
Stichting en eigenaar voormalig Joods Werkdorp Slootdorp moeten weer om tafel
De stichting Joods Werkdorp Slootdorp/Nieuwesluis en ondernemer Joep Karel, die het voormalige Joodse werkdorp Slootdorp in handen heeft, moeten opnieuw om de tafel. Dat blijkt nu de gemeenteraad van Hollands Kroon de plannen van Karel voor het complex voorlopig heeft goedgekeurd. Op het terrein in Nieuwesluis werkten in de jaren dertig en veertig Joodse vluchtelingen uit Duitsland.