Wereldwijde belangstelling voor Lerndag in Den Haag

Stichting nieuw Joods Sociaal-Cultureel Centrum CHAJ in Den Haag organiseerde voor het eerst sinds het begin van de coronamaatregelen een Lerndag op locatie. De bijeenkomst in het teken van studie en leren werd goed bezocht. Voor veel bezoekers was de studiedag een afsluiting van een gezamenlijk leerprogramma over het boek Tanya, en de eerste keer dat ze elkaar persoonlijk ontmoetten.

Ongeveer vijftig mensen waren naar Den Haag gereisd om op hun vrije Hemelvaartsdag samen de Tora te leren. “Ik zou dit absoluut niet willen missen”, zei deelnemer Elly uit Maastricht. De lessen over het eerste boek Tanya zijn tijdens de coronacrisis online begonnen. “Deze bijeenkomst was een soort afsluiting van die lessen”, zegt rabbijn Mendel Katzman van de Jongerenafdeling van CHAJ. Daarnaast was de bijeenkomst ook geïnspireerd op de Jaartijddag van rabbijn Saul Halevi, een rabbijn van statuur uit de achttiende eeuw die een grote invloed heeft gehad op de geestelijke en economische ontwikkeling van Joods Den Haag. “En er waren mensen die gewoon nieuwsgierig waren. Zij zagen dit als een mooie gelegenheid om te luisteren naar bijzondere lezingen.”

Joods leven in Den Haag
Voor liefhebbers van de geschiedenis van de Hofstad bood de lezing van Corien Glaudemans een inkijkje in het Joodse leven in de achttiende eeuw. Een van de beroemdste Joodse Hagenaars in die tijd was de Asjkenazische bankier Tobias Boas, de zoon van een Poolse immigrant. Hij was een invloedrijk man met veel connecties, en stak veel geld in de opbouw van de Joodse gemeenschap in de stad. Bij de bezoldiging van rabbijn Saul Halevi speelde Boas een belangrijke rol.

Economisch gezien ging het niet goed in Den Haag, vertelde Glaudemans. Boas hielp mee om de Joodse handel te stimuleren. Anders dan in andere steden mochten Joden op beperkte schaal handel drijven, vooral in gebruikte goederen. Het begrip ‘gebruikte goederen’ was heel breed en gold bijvoorbeeld ook voor kostbare objecten als edelstenen. “Dat betekende dat Joodse ondernemers veel uitgebreider handel konden drijven dan in andere steden mogelijk was. Daardoor trokken veel Joden naar Den Haag.” Het ondernemerschap groeide en tegen 1780 bestond de Joodse gemeenschap in Den Haag uit zo’n tweeduizend mensen.

Herdenking
Daarnaast waren er lezingen van rabbijn Izak Vorst, opperrabbijn Binyomin Jacobs, rabbijn Wim van Dijk en rabbijn Shmuel Katzman, de vader van Mendel. Er werd afgesloten met een dinerbijeenkomst en een lezing van rabbijn Nissan Dovid Dubov, die special voor deze gelegenheid uit Londen was gekomen, over Jodendom de huidige tijd. “We leven in een wereld waarin normen en waarden steeds veranderen” zegt Mendel Katzman. “Het is iedere keer weer de vraag hoe wij ons daarin in ons geloof staande kunnen houden. Het blijft een uitdaging om sterk in je schoenen te staan.”

De dag werd afgesloten met een herdenkingsbijeenkomst op de Joodse begraafplaats aan de Scheveningseweg. De herdenking bij het graf van rabbijn Saul Halevi werd door ongeveer honderd mensen uit binnen- en buitenland bijgewoond. Er waren delegaties uit Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. En zoals ieder jaar waren er veel Joden uit Antwerpen, vertelt Katzman. “Voor de chassidische Joden uit Antwerpen is Den Haag relatief dichtbij. Halevi is een belangrijke rabbijn, en het is In ieder geval dichterbij dan herdenkingsplaatsen in Polen of Hongarije.”

Het is de bedoeling dat de Lerndag voortaan ieder jaar op Hemelvaartsdag plaats gaat vinden. De online lessen bestaan al sinds 2020 en zijn onlangs uitgebreid met studieprogramma’s uit Amsterdam. Katzman: “Dit is een prachtige gelegenheid om zo’n leerjaar af te sluiten.”

Beeld: Lerndag in Den Haag, Foto: stichting CHAJ. Met toestemming gebruikt.