NS-pensioentje met suiker? – gastcolumn Flory Neter

VBV NS
Neter (foto: K. Rijken)

Voorvrouw Flory Neter van het Verbond Belangenbehartiging Vervolgingslachtoffers (VBV) beklaagde zich onlangs op Jonet.nl over de werkwijze van de commissie Cohen, die de tegemoetkoming van NS aan de Joden, Sinti en Roma voorbereidt. Neter vindt dat de commissie vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap moet betrekken in het onderzoek. In een Haags archief stuitte zij op iets bijzonders: NS heeft mogelijk pensioenen betaald aan nazi’s die in de oorlog voor het bedrijf werkten.

De Nederlandse Spoorwegen blijven de gemoederen bezighouden. Wij staan zelden met onze mond vol tanden, nu echter hebben wij het moeilijk om te zwijgen uitgaande van onze solidariteit naar de vervolgingsslachtoffers en hun nabestaanden. En er van uitgaande dat er van de NS geen andere berichten komen dan dat wij ons geduld in lijdzaamheid moeten uitzitten en dat de commissie Cohen er naar streeft om nog voor de zomer met het resultaat te komen van haar onderzoek. Het resultaat is dat ik inmiddels mijn nagels heb geconsumeerd en mijn haren nog net niet allemaal uit mijn hoofd heb getrokken. Waarom de NS niet met de Joodse organisaties wil praten weet ik niet. Er wordt beweerd dat zij met niemand spreken en volledig op eigen koers varen. Begrijpen doe ik dat niet, want bij die Joodse gemeenschap ligt logischerwijs juist alle expertise.

‘Het resultaat is dat ik inmiddels mijn nagels heb geconsumeerd en mijn haren nog net niet allemaal uit mijn hoofd heb getrokken’Flory Neter, VBV

Nationaal Archief
Recent waren wij bij het Nationaal Archief in Den Haag om enige zaken van het Nederlands Beheers Instituut te onderzoeken. En bij het doen van onderzoek heb je altijd bijvangst. Dus zoekend naar bijzondere gevallen van restitutie viel ons oog wel op iets heel bizars.

Wij schrijven 1946.
De Duitse ambassade Groot Hertoginnenlaan in Den haag doet een beroep op de Nederlandse Spoorwegen om  pensioenen uit te betalen aan Duitse staatsburgers die gedurende de bezettingsjaren werkzaam waren bij de NS.
Wat die Duitsers voor posities bekleedden bij de NS weten wij niet.
Maar juist nu, nu wij 75 jaar na dato spreken over een restitutie aan de Joden, wordt deze vondst wel erg wrang. Zouden deze Duitse ‘pensioengerechtigden’ de planners van de dienstregeling zijn geweest die de treinen zo soepel richting ondergang lieten rijden?

Wat wij zeker weten is dat het hier twaalf hoge maandelijkse pensioenen betrof die gemiddeld tweehonderd gulden per maand bedroegen. Ik geloof niet dat ik overdrijf als ik dat vertaal naar zo’n slordige vijfduizend euro in 2019.
Dat deze mensen niet na de oorlog in dienst van de NS zijn gekomen of gebleven lijkt ook mij logisch. Wel werden aanspraken op rechten gehonoreerd, zoals blijkt uit het gesuikerde schrijven van 29 oktober 1949 van het Beheers Instituut aan de weduwe Dieckman in Salzbergen. Daarin wordt haar meegedeeld dat haar verzoek om een weduwepensioen zal worden gehonoreerd!

25 januari 1946 is de officiële datum waarop alle pensioenen werden vrijgegeven. Er wordt ook nog aan de mensen meegedeeld dat de eventuele erven zich kunnen melden bij het Örtlichen Ausgleichsamt om daar een schadeclaim in te dienen, omdat de Bondsrepubliek Duitsland bij artikel 5 hoofdstuk zes de verplichtingen tot schadeloosstelling op zich heeft genomen.
De laatste regels moge duidelijk maken dat deze ‘Pensioengerechtigden’ via de nazi’s werkten voor de NS. Dit laat onverlet dat de NS wel degelijk aan hen pensioenen uitbetaalden. Dit ‘pensioentje met suiker’ smaakt wel erg wrang daar waar de slachtoffers nooit werden gerestitueerd.

‘Zou de NS ooit pensioenen hebben uitbetaald aan hun eigen Joods personeel?’ Flory Neter, VBV

Ontslagen NS-beambten
Het is duidelijk dat de bezettende macht nauw was betrokken bij de aanstelling van deze mensen, want op bevel van diezelfde bezetter werden 37 Joodse NS-ambtenaren van de verkeersafdeling ontslagen:
24 van de het railnetonderhoud, zes van de commerciële afdeling en drie artsen.
Onder de ontslagenen was Ing. J. F. Cahen, ingenieur en hoofd van de afdeling administratie van het hoofdkantoor in Utrecht.
Enig verzet kwam er in september 1944 tijdens ‘Operatie Marketgarden’ en op bevel van generaal Eisenhower. Toen legden 30.000 personeelsleden van de NS het werk neer. Deze staking diende echter slechts een militair doel. Zeker 100.000 Joden waren toen reeds lang via de ijzeren baan afgevoerd.
Als je beide zaken spiegelt, wordt het je wel heel droef te moede. Zou de NS ooit pensioenen hebben uitbetaald aan hun eigen Joods personeel? Heeft de NS ooit na de oorlog nog belangstellend geïnformeerd naar het wee van hun eigen mensen?

De NS wist in 1946 duidelijk hoe zij voor de Duitse pensioengerechtigden de weg moesten effenen via het Ausgsleichsamt. Het spoorwegbedrijf heeft omwille van wederopbouw en politiek braaf pensioenen betaald aan deze vogels van dubieus pluimage, maar heeft bijna 75 jaar lang de deur hermetisch gesloten gehouden voor de slachtoffers.
Anno 2019 wordt er niet met ons gesproken en toendertijd deden wij er ook niet toe. Mensen zijn als nummers vervoerd in derde klas rijtuigen van de NS.
Het commercieel belang prevaleerde.
Wie wordt hier nou vrolijk van?

Categorie: |

Home » Nieuws » NS-pensioentje met suiker? – gastcolumn Flory Neter