Wij zullen niet stil blijven – Clary Rooda
‘Meer dan twintig jaar geleden stond ik voor het eerst bij de Kotel (ook wel de Klaagmuur). Dat was een spirituele ervaring. Staand, dicht bij de muur, kwam een spontaan gebed van dankbaarheid. Ik, die mijzelf toen niet als religieus beschouwde en nooit eerder had gebeden. In die tijd was er nauwelijks sprake van een scheiding tussen mannen en vrouwen. Op heel oude foto’s is zelfs helemaal geen scheiding tussen mannen en vrouwen te zien. Toen ik er was, hing er een soort metalen ketting waar je in theorie zo overheen kon stappen. In de jaren die volgden werd het vrouwengedeelte steeds kleiner en de mechitsa (afscheiding) steeds hoger. Nu kun je er niet eens meer overheen kijken. Aan de mannenkant wordt luidruchtig gebeden en er vinden tegelijkertijd verschillende diensten plaats. Mannen worden opgeroepen voor de Tora en jongens worden bar mitswa. Bij de vrouwen is het stil; ze zitten of staan individueel te bidden, lezen psalmen of prevelen zachtjes voor zich uit zoals Channa deed in het heiligdom in Shilo (1 Samuel 1:13-16).
Al bijna dertig jaar strijdt de groepering Nashot haKotel (Women of the Wall) ervoor dat ook vrouwen bij de Klaagmuur een gebedsdienst kunnen houden inclusief het laajenen (reciteren) uit Tora en bat mitswa diensten. Elke maand op Rosh Chodesh komen ze samen voor de ochtenddienst, maar het is bijna onmogelijk de gebeden te zeggen. In de tijd dat ik in Jeruzalem studeerde, nam ik geregeld deel aan hun diensten. We stonden achterin het vrouwengedeelte, maar in plaats van je te richten op het gebed, moest je voortdurend om je heen kijken. De agressie van de (ultra-)orthodoxe vrouwen uitte zich niet alleen verbaal; behalve verwensingen werden er ook allerlei voorwerpen – tot plastic stoelen aan toe – naar ons hoofd geslingerd. Voor de lezing uit Tora moesten we naar een andere plek. Het sefer (de Torarol) moest worden binnen gesmokkeld en werd soms door de politie in beslag genomen. Vrouwen werden soms gearresteerd.
Ik herinner me dat een Amerikaanse vrouw na een van die diensten verzuchtte dat ze in haar eigen land haar Jodendom op haar eigen manier kan uitten, maar dat dat uitgerekend in ons thuisland Israël niet mogelijk is …
De huidige situatie bij de Kotel geeft slechts ruimte aan één vorm van Jodendom: de orthodoxe. Maar wereldwijd bestaat de helft van de religieuze gemeenschap uit progressieve Joden (Reform/Progressive en Conservative/Masorti). Bewegingen waarin mannen en vrouwen gelijkwaardig zijn en vrouwen alle mitswot (opdrachten) op zich kunnen nemen. Vanuit die hoek wordt al langer aangedrongen op een gedeelte bij de Kotel waar vrouwen en mannen samen kunnen bidden. Dit doet recht aan de pluriformiteit van het Jodendom.
Afgelopen januari nam het Israëlische kabinet het besluit om bij de Klaagmuur ruimte te maken voor egalitaire diensten, maar tot op heden is dat – onder politieke druk van de ultra-orthodoxe partijen – niet uitgevoerd. In september wees de Hoge Raad de regering hierover terecht. Vorige week, bij het begin van de maand Cheshwan, kwamen honderden mensen, onder wie mannelijke en vrouwelijke Progressive en Conservative rabbijnen samen om bij de Kotel een dienst te houden en te protesteren tegen het uitblijven van concrete maatregelen. Uiteraard leidde dit tot groot verzet en rumoer bij de Klaagmuur.
In een toespraak keerde Netanyahu zich tegen dit protest en riep op tot stille diplomatie. Maar er is al meer dan drie jaar gesproken over het compromis dat tien maanden geleden door de regering is aangenomen en nog steeds niet is uitgevoerd. Wij zullen niet stil blijven. Het is onze plicht als Joden om ons uit te spreken tegen onrecht. Wij zullen dat blijven doen tot er een plek bij de Kotel is waar wij onze diensten op onze manier kunnen houden.’
Auteur: rabbijn Clary Rooda
