Ze heette voor heel even Goud-Zilversmit – column Judith Zilversmit

In de Lange Wijngaardstraat 14 in Haarlem werden afgelopen week (een van de eerste) struikelstenen gelegd voor Nathanni, Minna en hun dochter Friederika Zilversmit. Nathanni was een neef van mijn opa. Samen met zijn vrouw Minna was hij conciërge in het Joods Gemeentegebouw en daar woonden ze ook. Tevens was hij grafdelver bij de Nederlands Israelitische Gemeente Haarlem. Minna Zilversmit-Hes was conciërge en badvrouw (mikwe) bij de Nederlands Israëlitische Gemeente.

Hun dochter Friederika was hulp in de huishouding, zij trouwde in kamp Westerbork met David Goud, de dag voor hun deportatie naar Auschwitz. Vier dagen na hun huwelijk werd ze bij aankomst in het kamp vermoord.  Ze heette dus voor heel even Goud-Zilversmit. Het is mooi dat er nu een plek is waar zij herinnerd kunnen worden. Een markering van de tijd. 

In de straten van Amsterdam zijn er al een langere tijd Stolpersteine te vinden maar in Haarlem hebben ze pas net een start gemaakt met een groot struikelstenenproject. Over tien jaar moeten alle 733 omgekomen Haarlemse Joden herdacht worden voor de huizen waar ze voor het laatst in vrijheid leefden. Bijzonder was het om te zien dat de burgemeester van Haarlem, Jos Wienen, bij deze eerste steenlegging zichtbaar betrokken was. Ook zei hij dat hij beschaamd was. “Schaamte over wat er onder ons kon gebeuren, wat wij half uit onmacht en half uit onbegrip ook hebben laten gebeuren.” Hij was duidelijk ontroerd door het verhaal van Friederieka en David. 

Inmiddels weet ik (als journalist) dat het van groot belang is verhalen van mensen blijven te (laten) vertellen. Niet alleen omdat de abstractie plaats maakt voor het menselijke maar ook omdat het nieuwsgierigheid en herkenning kan opleveren en je leert je te verplaatsen in het leven van een ander. Om zo begrip te kweken voor andere meningen en gewoonten. Het verleden en het heden kun je zo bij elkaar brengen. En in het geval van de stenen die vorige week zijn gelegd, wordt duidelijk dat de Holocaust geen voltooid verleden tijd is.

Persoonlijk was ik geroerd door de foto’s die ik nu voor het eerst bewust  zag van Nathanni, Minna en Frederieka. Voor deze bijeenkomst kende ik ze niet. Nu ken ik ze wel. Ik heb de gezichten gezien, je ziet het leven en ik zag mijn wortels. Waardoor ik zelf ook weer een stukje meer weet wie ik ben, waar ik vandaan kom. 

Dus zeker in deze woelige tijden. Blijf kijken en luisteren want: ‘zonder herinnering is er geen leven. De herinnering gaat niet alleen over het verleden, maar ook over de toekomst.’

Lees ook:
Het begin van het einde – column Judith Zilversmit
‘Het begin van het nieuwe jaar heeft altijd iets ongewis. Zeker in deze tijd vol onzekerheid, waaraan maar geen einde lijkt te komen. Had u ook het gevoel dat december zich naar het einde sleepte, en de dagen steeds meer op elkaar gingen lijken, als een slechte soap waarin van alles gebeurt en tegelijk helemaal niets?’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.