Bruls: nieuw fonds moet Joods Nijmegen laten floreren

De gemeente Nijmegen komt met een speciaal fonds voor de Joodse gemeenschap. ‘Dit fonds moet de gemeenschap laten floreren,” aldus burgemeester Hubert Bruls (CDA) van de Keizerstad. Hij kondigde het fonds aan na de presentatie van een onderzoek hoe Nijmegen in de bange jaren ’40-’45 is omgegaan met onteigend en geroofd Joods vastgoed, en het rechtsherstel daarvan. De Joodse gemeenschap kan altijd een beroep doen op het fonds,’ aldus de burgervader, die de omstreden rol van zijn gemeente in de oorlog ‘fout’ en ‘afkeurenswaardig’ noemde.

Tegen richtlijnen in

In Nijmegen zijn bijna driehonderd Joodse panden geroofd. Het grootste deel werd verkocht aan particulieren, maar ook de gemeente zelf kocht huizen. In 1942 boden de Duitsers al drie panden te koop aan aan de gemeente. In 1943 volgde een nieuw aanbod van een twintigtal gebouwen. In 1944, toen Nijmegen inmiddels een NSB-burgemeester had, besloot de gemeente die panden te kopen, geheel tegen de richtlijnen van de Nederlandse regering in ballingschap in Londen.

Aanbetaling

Er kwam een aanbetaling, maar voordat alle zaken waren afgerond was Nijmegen al bevrijd. Dat was in september 1944. Na de oorlogsjaren kregen de Joodse eigenaren hun panden veelal terug, maar er moest wel worden afgerekend met de gemeente als nieuwe eigenaar. Joden die hadden geleden en berooid terugkwamen werden zo dubbel gepakt. De handelswijze van de gemeente in de oorlog en de periode erna stinkt, vindt Bruls. Hij noemt het ‘vreselijk fout’ en ‘afkeurenswaardig’.

Geen excuses

“Er zijn geen excuses voor de beschamende, actieve rol die gemeente, ambtenaren en politie toen hebben gespeeld. Er was geen enkele empathie of mededogen met wat de Joden hadden ondergaan in de oorlog,” aldus de CDA’er. Nijmegen legde de pandeigenaren na de oorlog geen naheffingen op, zoals in Amsterdam en Den Haag wel deden. Van enige coulance of steun en aandacht voor het bijzondere slachtofferschap was ook geen sprake, stellen de onderzoeker vast.

Speciaal fonds op komst

Bruls: “Heel Nederland had die kille, zakelijke houding en daarvoor bestaat geen excuus.” Hij tuigt samen met de gemeenteraad een speciaal fonds op om het leed enigszins te kunnen verzachten en om de huidige Joodse gemeenschap in zijn stad een duw in de rug te geven. Wat de voorwaarden en regelingen worden voor het fonds en hoeveel euro in de pot komt, is vooralsnog niet bekend.

Lees ook:
Geen Joods cultureel centrum in Nijmegen
Het plan voor een Joods cultureel centrum in Nijmegen gaat niet door. Dat heeft de Stichting Kitty de Wijze bekend gemaakt. De organisatie, die zich sinds vier jaar inzet voor de komst van een Joods cultureel huis in de voormalige synagoge van de Keizerstad, kan het plan financieel niet rond krijgen. Dat komt door de huur die de aankomende eigenaar voor het pand wil hebben. De gemeente is thans nog eigenaar van het gebouw.