Chasing Yoshua – column Brigitte Wielheesen
Zegt de naam Yehoshua Elitzur u iets? Een inwoner van Itamar, die in 2005 was veroordeeld voor doodslag op de Palestijnse taxichauffeur Sael A-Shatiya. Nee, mij ook niet, totdat filmmaker en redacteur Shay Fogelman vorige week op het prestigieuze Docaviv, het Tel Aviv International Documentary Film Festival, de première van de documentaire ‘Chasing Yoshua’ presenteerde.
Chasing Yoshua gaat over de jacht van de Israëlische journalist Fogelman op Elitzur die na zijn veroordeling uit Israël ontsnapte met een vals paspoort. En dat lukte door een opeenstapeling van ‘domme’ fouten van Justitie en politie. De film neemt de mysterieuze ontsnapping en het falende beleid van de politie met betrekking tot Israëlische delinquenten in district ‘Judea en Samaria’ onder de loep.
Dankzij Fogelman werd Elitzur op 18 juli 2015 in Sao Paulo gearresteerd door Interpol. Pas in januari 2018, na tweeënhalf jaar juridische strijd, werd de voortvluchtige uitgeleverd aan Israël. De rechtbank in Tel Aviv kon eindelijk het vonnis uitspreken: Vijftien jaar gevangenisstraf en een schadevergoeding van 200.000 sjekels (circa 50.000 euro) aan de nabestaanden van Sael A-Shatiya.
‘Je vraagt jezelf toch af hoe het kon gebeuren dat de veroordeelde Elitzur niet linea recta naar de gevangenis is gestuurd, maar huisarrest kreeg’Brigitte Wielheesen
De journalist van HaAretz sprak kort na de moord met Yasmin, de dochter van het slachtoffer. Haar verhaal zette hem aan om deze moord grondig te onderzoeken. Hij wilde niet dat het eindigde met een artikel over nalatigheid en onrecht op een binnenpagina van zijn krant. Fogelman blijft met veel onbeantwoorde vragen zitten, waardoor je als kijker je eigen conclusie over beweegredenen van Elitzur trekt. Tijdens de première zei Fogelman het volgende hierover “Zelfs vandaag, na de voltooiing van mijn verhaal en de film Chasing Yehoshua, kan ik niet definitief feitelijk zeggen waarom Elitzur een kogel afvuurde op de Palestijnse taxichauffeur op die hete september dag in 2004.”
Wie was Yehoshua Elitzur en wat bracht hem tot deze moord? Desondanks het ontbreken van het antwoord op het laatste gedeelte van de vraag, is het de rode draad door het verhaal. Elitzur was een Duitse katholiek die design in Italië had gestudeerd, zich bekeerde tot het Jodendom, naar een Israëlische nederzetting verhuisde, een Palestijn vermoordde en toen verdween. Hij is niet dom, zeker niet ontoerekeningsvatbaar en tijdens de onderzoeken van de Israëlische politie waren zijn versies over het hoe en waarom vooral tegenstrijdig.
In de documentaire komt een hele reeks van ‘fouten’ door de Israëlische politie aan het licht. Ik wil niet te veel prijsgeven, maar je vraagt je toch af hoe het kon gebeuren dat de veroordeelde Elitzur niet linea recta naar de gevangenis is gestuurd, maar huisarrest kreeg. En waarom na zijn ontsnapping, zijn naam en foto nooit op de Most Wanted-lijst van de Israëlische politie of Interpol werd gepubliceerd. Al in een vroeg stadia van het onderzoek van de journalist leerde Fogelman dat de autoriteiten vermoedden dat de veroordeelde het land was ontvlucht. Echter in een later stadia ontdekte hij dat hij zich eerst veertien maanden verstopte en werd geholpen door vrienden uit Itamar. Via een van hen kocht Elitzur een vervalst Mexicaans paspoort voor 30.000 dollar. Het was een hoog-kwalitatieve vervalsing van een origineel document met de naam van een fictieve persoon die niet voorkomt in de officiële documenten. Tegelijkertijd leidde de informatie naar Duitsland, Mexico en uiteindelijk Sao Paulo, Brazilië.
Het leverde Fogelman geen filmprijs op, maar het is hem gelukt om Sael A-Shatiya en zijn familie eer te betonen door deze uiterst boeiende documentaire over zijn jacht op de veroordeelde Yehoshua Elitzur. ‘Chasing Yehoshua’ is geproduceerd door Assaf Amir. Vanaf 5 juni is de film ook te zien via YES-Docu en in filmhuizen in Frankrijk. De film is wat mij betreft ook de moeite waard voor een groter publiek. Ik hoop dat het Internationaal Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) en het Sundance Festival in New York hem ook zullen laten zien.
Op Docaviv won de documentaire ‘Advocate’ de prijs in de categorie ‘beste documentaire’. Die film gaat over het leven en werk van de Israëlische mensenrechtenadvocaat Lea Tsemel, die haar carrière heeft gewijd aan de verdediging van de Palestijnen.
Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.
