De Israëlische dorpspomp (2): Jeruzalem gevierendeeld
In Israël mogen de mensen op 30 oktober naar de stembus om nieuwe gemeenteraden te kiezen. Hoewel deze lokale verkiezingen geen impact hebben op het buitenland, wil Jonet.nl toch stil staan bij wat er op lokaal niveau in het Beloofde Land gebeurt. Columnist Ya’akov Almor maakt daarom ‘De Israëlische dorpspomp’, die gaat over de campagne en de gemeenteraadsverkiezingen.
De campagne voor de aankomende Israëlische gemeenteraadsverkiezingen begint op gang te komen. De laatste weken hebben de kandidaten voor het burgemeesterschap en partijen die meedoen om raadszetels hun verkiezingsprogramma’s gedrukt en in brievenbussen verspreid. Vrijwilligers hebben talloze spandoeken aan hekken, balkons en zelfs aan viaducten gehangen, en op menig een deur of raam zie je posters met de ponem van een kandidaat. De kandidaten zelf begeven zich avond na avond van de ene huiskamerbijeenkomst naar de andere.
De strijd over wie het in Jeruzalem, de hoofdstad van Israël, voor het zeggen krijgt, is sinds het begin van deze maand ook al in volle gang. De lang zittende burgemeester Nir Barkat (Likud), die de vorige raadsverkiezingen won, zwaait dit jaar na tien jaar af. Maar wie wil deze rijke industriëel opvolgen? En waar leggen de belangrijkste kandidaten de nadruk op?
De vier burgemeesterskandidaten zijn het erover eens dat Jeruzalem een probleemkind is. De stad lijdt onder armoe en verwaarlozing. De nalatigheid is aanwezig in de oudere wijken en straten in West-Jeruzalem, maar is echt schrijnend in de wijken in het oosten van de stad Er heerst een hoge werkloosheid en de leegloop door goed opgeleide, jonge seculiere mensen lijkt niet te stuiten. En het geannexeerde Oost-Jeruzalem is een hete aardappel waar geen enkele kandidaat werkelijk zijn vingers aan wil branden.
Er zijn vier Joodse kandidaten voor het burgemeesterschap: Ze’ev Elkin (Likud), Yossi Deutsch (Unie van Israël), Moshe Lion (Ons Jeruzalem) en Ofer Berkovitch (Vernieuwing). Afgelopen september diende er zich tevergeefs een Arabische kandidaat aan: Aziz Abu Sarra (Mijn Jeruzalem). Zijn kandidaatschap was onderdeel van een breder initiatief van de Joods-Arabische partij Mijn Jeruzalem om in Oost-Jeruzalem meer mensen naar de stembus te krijgen. Maar hij moest algauw afhaken toen bleek dat de wet sinds 1975 voorschrijft dat alleen Israëlische staatsburgers een gooi naar het burgemeesterschap kunnen doen. Abu Sarra, net als de meeste inwoners van het geannexeerde oostelijke deel van Jeruzalem, is geen Israëlisch staatsburger, maar waarschijnlijk nog Jordaans burger of misschien zelfs wel stateloos. Ik druk mij hierover zo voorzichtig uit omdat de feiten niet heb kunnen achterhalen. Na de Israëlische annexatie van de Oude Stad en een aantal wijken in het oostelijke deel, ontnam Jordanië vele inwoners van Oost-Jeruzalem het Jordaanse burgerschap. De Palestijnen reizen voornamelijk met een Jordaanse laissez passer. Mogelijk valt Abu Sarra onder deze groep mensen.
Alle kandidaten zeggen hun eigen oplossingen voor de bovengenoemde problemen in hun binnenzak te hebben, maar geen van allen treedt in detail wanneer er specifiek over gevraagd wordt. Waar deze politici zich wel duidelijker over uitspreken, is op welke groepen zij zich voor stembussteun richten. Kandidaat Ze’ev Elkin is momenteel minister voor Milieuzaken en heeft ook de portefeuille Jeruzalemse Zaken in het huidige kabinet Netanyahu onder zijn hoede. Schoorvoetend en rijkelijk laat heeft de premier onlangs zijn steun uitgesproken voor Elkin. De Likud-man (1971), geboren en getogen in Kharkov (Oekraïne) in de voormalige Sovjetunie, zit sinds 2006 in de Knesset. Hij is een goed opgeleide historicus en woonde tot voor kort in een van de buiten Jeruzalem liggende nederzettingen – in wat als bezet gebied wordt gezien.
Voor Elkin is Jeruzalem ‘het hart van het volk Israël en ligt Jeruzalem in het hart van elke ‘Jood besloten’. Hij verklaart dat het aanpakken van de problemen in Jeruzalem de sleutel is tot de het oplossen van het staatkundige probleem. Hij is echter een tegenstander van de tweestatenoplossing.
Moshe Lion (57), advocaat en accountant, is mede-eigenaar en partner in een van Israëls grootste accountantbedrijven. Hij is nauw verweven met de Likud en was tussen 1997 en 2000 kabinetschef van Netanyahu, maar heeft voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn eigen lijst Ons Jeruzalem opgericht. Lion heeft, in de tijd dat hij tal van publieke functies uitoefende, een paar keer onder verdenking van oneigenlijke praktijken gestaan, maar in bijna geen enkel geval leidde dit tot een veroordeling. Een gênant geval dateert uit 2014 toen hij bij terugkomst uit het buitenland op het vliegveld werd aangehouden omdat hij kleding van vele tienduizenden Shekels Israël probeerde binnen te smokkelen. Hij betaalde uiteindelijk een boete van zesduizend euro voor deze overtreding. In 2013 verhuisde Lion naar Jeruzalem zodat hij zich kandidaat kon stellen voor het burgemeesterschap, maar verloor hij van veteraan Barkat. Afgelopen maart stelde hij zich wederom kandidaat in de verwachting dat hij de steun van Likud zou krijgen. Die kreeg hij dus niet – zie Elkin – maar hij toonde zijn politieke slagkracht door zich van de steun van de ultraorthodoxe partijen Agudat Yisrael en Shas te verzekeren.
Daarmee strooide Lion een bak zand in de machine van de derde kandidaat, Yossi Deitsch, een ultraorthodoxe politicus die al meer dan tien jaar voor Agudat Yisrael in de gemeenteraad zit. Deitsch is een hoogst aimabele man wiens boodschap van pais en vree wat ‘soft’ overkomt. Dat neemt niet weg dat hij woest is op Lion, omdat die zijn kiezers wegkaapt. In ieder geval is hij open en consequent in zijn uitingen, en lijkt hij de vanzelfsprekende kandidaat van de ultraorthodoxie te zijn.
De vierde en meest interessante kandidaat is Ofer Berkovitch. Deze man (35) komt ook uit Jeruzalem en zit sinds 2008 voor zijn fractie “Hitorerut” (Vernieuwing) in Jeruzalems gemeenteraad. Zijn partij, die vier raadszetels heeft, vertegenwoordigt de ‘tolerante en creatieve zionistische gemeenschap’. Praktisch betekent dit dat seculiere Israëliërs zich goed bij hem thuis voelen. Hij en zijn partij stapten in November 2017, vanwege diepgaande onenigheid over burgemeester Barkats huisvestingsbeleid . Tot dan fungeerde Berkovitch als wethouder en had hij de portfolio’s van Economische Ontwikkeling, Cultuur en de Ontwikkeling van het Stadscentrum onder zijn beheer.
Berkovitch is trots op zijn werk en op zijn partij. Het is naar zijn zeggen de enige partij die de belangen van alle verschillende bevolkingsgroepen kan vertegenwoordigen, zonder daarbij verantwoording te hoeven afleggen bij de premier, een landelijke partij of rabbijnen die achter de schermen aan de touwtjes trekken. Tijdens een verkiezingsdebat, begin oktober op de commerciële zender Channel 2, leek hij zich weinig aan te trekken van de denigrerende houding en aantijgingen van de andere kandidaten. Zij maakten opmerkingen over zijn jonge leeftijd, zijn gebrek aan ervaring en aan ‘connecties’ op de verschillende ministeries.
Het meest navrante moment in dat tv-debat kwam na een vraag van de veterane presentatrice Rina Matzliach over Betar Jerushalayim, de lokale voetbalclub uit de Israëlische eredivisie. La Familia, de beruchte supportersclub van Betar, weigert Arabische spelers in de opstelling van de club toe te laten. “Dat kan toch gewoon niet, wat gaan jullie daar aan doen?” vroeg Matzliach. Zowel Lion als Elkin beweerden dat dit geen probleem is voor politici om op te lossen. Deitsch, zich verschuilend achter zijn ultraorthodoxie, stelde geen benul van voetballen te hebben. Alleen Berkovitch zei als burgemeester dit soort racistische ontwikkelingen bij de club te willen aankaarten en ongedaan maken.
Er zijn nog geen geen geloofwaardige opiniepeilingen beschikbaar en zelfs de meest ervaren politieke commentatoren durven niet te voorspellen wie er gaat winnen. Verstandig, want profeten worden overal geëerd, behalve in hun eigen stad.
Auteur Ya’akov Almor woont in Israël en is columnist voor Jonet.nl. In het kader van de aankomende gemeenteraadsverkiezingen in het land schrijft hij de blog ‘Israëlische dorpspomp’ over wat er zoal in de campagne gebeurt.
