De rechter heeft in een rechtstaat het laatste woord – column Frits Barend

Niets vermoedend reden we tijdens de Maccabiade van 2005 met oranje vlaggetjes op onze auto’s om de Israëliërs te tonen dat we Nederland vertegenwoordigden. In plaats van verwachte adhesie en duimpjes omhoog, voelden we agressie en zagen duimpjes omlaag. Wat bleek? Oranje stond symbool voor bewoners van nederzettingen in Gaza die zich tot ergernis van progressieve inwoners van Tel Aviv verzetten tegen de geplande, eenzijdige terugtrekking van Israël uit Gaza. Later dat jaar, nu zestien jaar geleden, droeg de rechtste premier Ariel Sharon de macht in Gaza zoals beloofd over aan de Gazanen. Een dag na de terugtrekking werd alles verwoest dat aan Israël deed denken, zoals grote groenten en fruitkassen waar duizenden lokale inwoners emplooi vonden inclusief heilige plekken als synagogen.

De daarop volgende jaren bleef de haat tegen Israël het winnen van de liefde voor de eigen bevolking, een houding die vele landen in het Midden-Oosten bindt en mede zorgt voor schrijnende armoe, ongelijkheid en grote stromen vluchtelingen uit de regio. Inmiddels leven we in 2021 en was een uitspraak van de hoogste rechter van Israël over een paar huizen in Jeruzalem voor Hamas aanleiding haar gigantische voorraad raketten in Gaza weer eens te testen op zijn Joodse buren.

Acht jaar geleden mocht ik met collega Hans Knoop voor omroep Max de serie ‘Israël 65 jaar geliefd en gehaat maken’. We vroegen geëngageerde Nederlanders als presentator Humberto Tan, acteur Huub Stapel, oud-diplomaat Petra Stienen, advocaat Gert-Jan Knoops, trainer-coach Jordi Cruijff en voormalig commandant van de Nederlandse strijdkrachten generaal Peter van Uhm wie ze wilden ontmoeten en wat ze wilden zien in Israël om een zo eerlijk en objectief mogelijk beeld te kunnen tonen. Overal mochten we filmen, van nog gebruikte schuilkelders op de Golan tot dorpen achter de muur in Palestijns gebied, van Tel Aviv tot Oost-Jeruzalem.

Zo wilde advocaat Knoops de voormalig president van het Israëlisch hooggerechtshof Aharon Barak graag spreken over de onafhankelijkheid van de rechtspraak in Israël. Verketterd was professor Barak na gerechtelijke uitspraken die leidden tot huisuitzetting van rechtse kolonisten, vervloekt werd hij over vonnissen die progressieve Israëliërs niet ver genoeg gingen. Barak legde ons uit dat het leven van een opperrechter in Israël niet altijd even makkelijk was en beoogde tegelijk dat er in zijn ogen bijna geen onafhankelijkere rechtsprekers zijn dan in Israël. Wat op Knoops en ons indruk maakte, was zijn onvoorwaardelijk geloof in de onafhankelijke rechtspraak. Hij legde ons uit hoe de premier en de politiek probeerden invloed te winnen in de rechtszaal, maar dat die pogingen nooit een kans van slagen hadden en zouden hebben.

Barak was zeer kritisch op zijn regering, maar zolang Israel een rechtsstaat is, is het een oase in een regio waar recht met voeten wordt getreden. Ik weet ook zeker dat hij de uitspraak van de Hoge Raad in Jeruzalem dat de Palestijnse gezinnen rechtmatig uit hun huizen zijn gezet, zal hebben gesteund, hoe treurig de situatie voor de betrokken Palestijnen ook is.

De rechter heeft in een rechtstaat het laatste woord en niet door Hamas gesteunde terroristen. Met die rechtstatelijke opvatting vorm je in veel intellectuele, kwasi-progressieve kringen in ons land tot mijn grote verbazing een minderheid als het Israël betreft. Zo hoorde ik een zichzelf Midden-Oosten-specialist noemende deskundige op zondagmorgen 23 juni in het doorgaans goede radioprogramma OVT niet gehinderd door enige kennis van zaken en ook niet gestoord door een kritische vraag van de presentator bazelen dat het begin deze maand opgelaaide conflict nooit zo was geëscaleerd als Israël niet zoveel luchtaanvallen had uitgevoerd op Gaza. Kortom, Israël heeft dan misschien wel het recht van bestaan volgens deze zogenaamde deskundige, maar niet het recht van verdedigen. Gelukkig denken de direct betrokkenen en getroffenen in Israël daar met het oog op het welzijn van de eigen bevolking iets anders over. Nu zogenaamd intellectueel Nederland nog.

Lees ook:
Kaag en hoofdbedekkingen – column Frits Barend
‘De aanval van Geert Wilders op Sigrid Kaag over het dragen van een hoofddoek in Iran [dinsdag tijdens het NOS Slotdebat, red.] had iets weg van een spannende verlenging van een Europacupwedstrijd. Het deed me vagelijk denken aan het verwijt aan de koning een jaar geleden toen hij in Yad Vashem in Jeruzalem een keppeltje droeg, waarover later meer...’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.