Gender-neutrale b’nee mitswa voor Esther Thorpe

De Engelse Esther Thorpe is een ‘niet-binaire’ tiener. Geboren als meisje, maar zij identificeert zich noch als vrouw, noch als man. Toen zij dit haar ouders vertelde, maakte haar moeder zich zorgen dat de inmiddels veertien jaar oude Esther nergens een Joodse gemeente zou kunnen vinden die haar zou accepteren. Afgelopen december kon de ‘b’nee mitswa’ toch plaatsvinden. Dit bericht het Joodse persagentschap JTA.

De voorbereidingen voor Esther’s bat mitswa waren al in volle gang, maar na deze onthulling vroegen de ouders van Esther zich af hoe dat zou moeten – alleen al de naam van de ceremonie, bar of bat mitswa, heeft alles met geslacht te maken.

Nu transgenders en mensen die zich niet conformeren aan de bestaande geslachtsindeling steeds meer geaccepteerd worden, moeten synagogen gaan nadenken over hoe zij een veilig thuis kunnen bieden aan een steeds grotere diversiteit van gender- identiteiten. Er is nog niet veel onderzoek gedaan naar gender-identiteit bij kinderen, maar een studie van de Universiteit van Minnesota vond vorig jaar dat 2,7 procent van de kinderen in die staat zichzelf als transgender of als niet gender-conform beschouwen.

De Union for Reform Judaism heeft al adviezen voor synagogen ontwikkeld over hoe bijvoorbeeld b’nee mitswa-vieringen aan te passen aan de gender-identiteit van het kind. Het gezin Thorpe werkte samen met de studenten-rabbijn in hun synagoge, de York Liberal Jewish Community in Groot-Brittannië, om de ceremonie aan te passen. Gabriel Webber is een eerstejaars student aan het Leo Baeck College in Londen, een liberale rabbijnenopleiding. Hij kwam er achter dat er al dergelijke ceremonieën hadden plaatsgevonden in de Verenigde Staten, maar nog niet in Engeland.

Een groot probleem voor Webber was het vermijden van geslachtsgebonden woorden in het Hebreeuws tijdens wat zij – bij gebrek aan beter – Esther’s ‘b’nee mitswa’ noemen. Dit in navolging van Esther’s gebruik van ‘they’ in het Engels als enkelvoudig persoonlijk voornaamwoord, in plaats van ‘he’ or ‘she’.

Alternatieven voor ‘b’nee mitswa’ zijn ‘ban mitswa’ – waarbij ‘ban’ een nieuw woord is dat de Hebreeuwse woorden voor zoon (‘ben’) en dochter (‘bat’) combineert. Een andere mogelijkheid is om ‘zera mitswa’ te gebruiken: ‘zera’ betekent ‘nakomeling’ in het Hebreeuws. Maar omdat Esther in het Engels de meervoudsvorm ‘they’ gebruikt, vond Webber het beter dit ook in het Hebreeuws te doen.

Maar hoe moest Esther worden opgeroepen voor de Tora-lezing? Volgens de Joodse traditie worden mensen opgeroepen met hun Hebreeuwse naam, gevold door ‘ben’ of ‘bat’ en de naam van hun vader of moeder (of beide). Esther zelf hechtte grote waarde aan het vinden van een juiste oplossing. “Het voelde als een grote verantwoordelijkheid voor andere non-binaire kinderen in de toekomst,” zo schreef Esther in een email aan JTA. Uiteindelijk koos Esther voor ‘Esther m’bet Miriam’ (‘Esther uit het huis van Mirjam’).

De ‘b’nee mitswa’ werd bijgewoond door zo’n honderd mensen en na afloop was er het traditionele feest met veel zoetigheid. Hoewel zij toch ‘bat mitswa’ kaarten kreeg van sommige mensen, is Esther heel tevreden: “Ik voel me beter, ik voel mij een deel van de gemeenschap, geaccepteerd en erkend.”