‘Israël is geen cadeautje van Europa’ – Elise Friedman
‘ “Israël is geen compensatie voor de Holocaust”, zei de Israëlische president Reuven Rivlin woensdag tegen het Europees Parlement. Die belangrijke waarheid mogen de Europese parlementariërs zich ter harte nemen, en het is jammer dat zijn lezing zo onopgemerkt is gebleven.
Rivlin had het over de golf van kritiek en ongeduld die Europa uitgiet over de Joodse staat en nee, hij trok niet de Holocaustkaart. Hij deed iets veel ergers: hij ontzegde Europa het recht om die kaart te trekken. Want dat doet het.
Europa wekt woede en frustratie bij Israëli’s door wat zij ervaren als buitenproportionele kritiek en soms het aanleggen van dubbele maatstaven. Rivlin bespeurt daarin ‘een zweem van neerbuigendheid’. Die disproportionele aandacht is volgens hem gebaseerd op het misverstand dat Israël een cadeautje is van Europa – een cadeautje dat Israël de verplichting oplegt om, zonder verder gezeur over de Holocaust en meer dan enig ander land, te doen wat Europa wil.
Dat misverstand wordt in nette kringen zelden hardop uitgesproken. Op sociale media steekt het soms in zijn meest extreme vorm de kop op: ‘lol wij hebben Israël uitgevonden toen we ze van hitler redden, die nu hun leraar schijnt te zijn’, tikte de toenmalige vicevoorzitter van de Engelse Labour-partij, Vicky Kirby, op Facebook.
Kirby werd geschorst vanwege het uitgesproken antisemitische staartje van die boodschap. Maar haar idee dat de geallieerden, de Britten voorop, Israël ‘hebben uitgevonden’ en ‘cadeau gedaan aan de Joden’, dat oogstte weinig tegenstand.
Wie nalaat dit te ontkrachten, houdt de mythe in stand dat Israël Europa dankbaar moet zijn. Dus voor de duidelijkheid: de aanzet voor een ‘Joods nationaal tehuis’ in het Midden-Oosten kwam al in de jaren 1880, met de eerste seculiere immigratiegolf naar de regio. Het besluit dat dit tehuis er zou komen, viel in 1917 met de Balfourdeclaratie: ook voor de Tweede Wereldoorlog.
Israël zou er ook gekomen zijn zonder de moord op zes miljoen Joden op Europees grondgebied – waarvan overigens de Britten ‘ze’ niet hebben gered, evenmin als andere Europese landen.
De Holocaust heeft wel het basisprincipe vastgelegd dat het noodzakelijk en levensvatbaar is dat het Joodse volk terugkeert naar zijn geschiedenis, als een volk dat zijn lot in eigen handen neemt. Dat heeft het gedaan, en 68 jaar later heeft Israël een sterke economie met inventieve en ondernemende inwoners – en ja, een regering met een beleid dat Europa niet bevalt.
Europa spant zich terecht in voor vrede in de regio, maar Europa heeft geen enkel recht om Israël meer dan andere landen te volgen, de maat te nemen, en zijn wil op te leggen – als dat al zou kunnen.
Dat laatste valt te betwijfelen nu de chaos door het Midden-Oosten raast. Het Europese drijven naar een permanente oplossing van dit ene conflict, nu onmiddellijk, is zacht gezegd weinig realistisch. Maar die oplossing kan zeker niet worden opgelegd door de internationale gemeenschap.
De verantwoordelijkheid voor vertrouwen en vrede tussen Israël en zijn buren rust op hun schouders, en nergens anders. Als Europa een opbouwende bijdrage wil leveren aan een toekomstig verdrag, moet het zich richten op het opbouwen van vertrouwen: niet door desinvesteren maar door investeren, niet door boycots maar door samenwerking.
Het mag er dan mét Rivlin op vertrouwen: als de Fransen en de Duitsers eens en voor al vrede konden sluiten, is er geen reden waarom Israël en de Arabieren daar niet in zouden slagen.’
