‘Joodse feestdagen zijn ondervertegenwoordigd in de media’ – gastcolumn Lisa Goudsmit
Vorige maand was het Jom Kipoer, de belangrijkste dag in het Joodse jaar. Er wordt dan niet gegeten en gedronken én televisies en telefoons gaan uit, zodat je je kan bezinnen op het afgelopen en komende jaar (zelf besloot ik die dag te stoppen met sociale media). Ja, de jaarwisseling vindt bij joden plaats tussen zomer en herfst. Grote kans dat jij van al deze feestdagen niks hebt gemerkt – tenzij je een Jood kent of bent. Best gek eigenlijk, want in bijvoorbeeld Amerika zijn Joodse feestdagen veel meer onderdeel van het algemeen cultureel erfgoed. Hoe komt dat?
Voor de duidelijkheid: dit artikel komt niet voort uit wetenschappelijk onderzoek. Het is een analyse gebaseerd op jarenlange ervaringen, die van mij namelijk. Als kind op de basisschool was ik de enige die thuis Joodse feestdagen vierde – en dus een uitzondering die steeds moest uitleggen wat we dan deden en waarom. Niet erg, maar het maakt je wel ‘anders dan anderen’; zeker als die klasgenoten als enige Joods referentiekader Anne Frank hebben. Dat het Jodendom meer behelst dan een geschiedenis doorspekt met uitsluiting en moord, en dat er zelfs ook feestelijke aspecten en mooie tradities bij komen kijken, kwam bij de meesten niet op. Helaas.
Als student werkte ik jarenlang als rondleider bij het Joods Historisch Museum. In die positie was de eerste vraag die we aan bezoekers, jong en oud komend uit heel Nederland, stelden: ‘Waar denk je aan bij Joden?’. Ook dan was het eerste antwoord bijna altijd de Tweede Wereldoorlog, gevolgd door een keppel en Israël. Daarna volgden vaak grappige associaties als Ajax en Jodenkoeken of ideeën gebaseerd op subtiele vooroordelen, zoals slimmeriken en rijkelui, niet zelden afgesloten met ronduit antisemitische denkbeelden als oplichters, kindermoordenaars en wereldheersers. Bovendien dachten velen dat er miljoenen Joden in Nederland zijn; in werkelijkheid zijn er rond de veertigduizend, en dus maakt de groep maar zo’n 0,2 procent van de Nederlandse bevolking uit. De antwoorden van de museumbezoekers verbaasden me vaak: hoezo is dit de kennis van, en daarom associaties met, een geloof?
Ik zal geen uitgebreide verhandeling geven over de geschiedenis van antisemitisme of de discussie over de politieke situatie in het Midden-Oosten die vaak op Nederlandse en andere Europese Joden wordt geprojecteerd; dat gebeurt namelijk allemaal wel, maar ik probeer dat hier even links te laten liggen. Liever wil ik het hebben over hoe we in Nederland juist de positieve kanten van het Jodendom zouden kunnen belichten, zodat ook de eerste associaties met het geloof gezelliger worden. Hiervoor kijk ik graag naar Amerika. Niet dat alles daar zo geweldig is op het gebied van inclusiviteit en ruimdenkendheid (dit is uiteraard een understatement), maar op een bepaald niveau is het daar sommige groeperingen wel gelukt hun culturele uitingen te integreren in het dagelijks leven….
Deze column werd eerder gepubliceerd op de site van ELLE. Lees de rest van dit artikel via deze link. Lisa Goudsmit schrijft voor ELLE.nl over de mooiste én opvallendste modetrends, maar pent ook opinies over vrouwenzaken, politiek, duurzaamheid en andere actuele kwesties.
