Kosjere whisky-proeverij in Amsterdam, ‘deze is gevaarlijk lekker’ – reportage

Wie een goede whisky wil drinken moet naar Schotland of Ierland, zeggen ze. Tegenwoordig wordt deze sterke drank echter ook buiten de Britse eilanden op hoog niveau geproduceerd. Nieuwe whisky-landen zoals India en Nepal dringen zich op. Israël is ook zo’n nieuwkomer. De makers van het Israëlische merk Milk & Honey kwamen woensdag naar Amsterdam om hun whisky en jenever te laten testen door kenners, niet-kenners en waaghalzen. Een aanwezige expert was onder de indruk van de smaak. “Je moet hiermee oppassen dat de fles niet te snel leeg is. Gevaarlijk lekker.”

Reportage

In café Bardak, een voormalige bruine kroeg in de Amsterdamse Ferdinand Bolstraat, vindt op woensdag 15 januari iets bijzonders plaats. Achter het raam hangt een papiertje met: ‘besloten bijeenkomst, whisky-proeverij’. De voordeur slaat open en dicht, en de zaak loopt vol met deelnemers. Het zijn veelal millennials die zijn gevraagd om sterke drank uit Israël te proberen. Er worden Israëlische hapjes uitgedeeld. De sfeer is gemoedelijk en de barmensen schenken gin tonics in. Terwijl buiten mensen fietsen door de druilerige regen en tegen de koude wind, worden binnen kleine, lege whisky-glazen op tafel gezet, klaar om te worden gevuld.

Israëlisch whisky-merk
“Wij zijn een start-up uit Israël, de start-up natie,” vertelt CEO Eitan Attir van Milk & Honey tijdens een korte presentatie. Het bedrijf werd vijf jaar geleden middels crowdfunding opgericht en heeft een stokerij in hartje Tel Aviv. Hij stelt collega Tomer Goren voor, die de whisky samen met andere experts heeft ontwikkeld. Attir vertelt: “In Israël hebben we geen drie- of vierhonderdjarige ervaring, laat staan een geschiedenis met whisky. Wel zijn wij het allereerste whisky-merk. We hebben een wereldwijde strategie, omdat de markt in Israël te klein is en we graag een groter publiek willen bereiken. We zijn momenteel op zeven verschillende markten actief, waaronder de Britse en de Nederlandse.”

800 vaten per jaar
De Israëli’s hebben hun kennis ingewonnen via Goren, maar ook van landgenoot Gal Kalkshtein en de inmiddels overleden Schotse whisky-professor Jim Swan. “Jim was een goede vriend van ons. Tussen 2012 en 2017 heeft hij ons geholpen met het ontwikkelen van ons product. We zijn hem erg dankbaar,” aldus Attir, die vertelt dat het bedrijf achthonderd vaten per jaar produceert. Het gaat om 70.000 liter alcohol in een destilleerderij tweeduizend vierkante meter groot. Terwijl de CEO praat schenkt Goren malt whisky bij de gasten in.

Klimaat
“We verkopen ons product op veertig plekken in Israël. Omdat Tel Aviv centraal ligt en de afstanden kort zijn, kunnen we de rest van het land snel bereiken,” legt Attir uit. Het klimaat van Israël speelt een grote rol in het produceren van de kosjere whisky. “We hebben driehonderd zonnige dagen per jaar en de temperatuur ligt altijd tussen de zestien en de veertig graden. De luchtvochtigheid kan oplopen tot negentig procent en dat is erg gunstig voor het maken van whisky.” Door de weersomstandigheden hebben de Israëli’s minder tijd nodig om hun sterke drank te laten rijpen.

Dode Zee
Binnen drie jaar kan er in Israël al een goede whisky klaar zijn. Normaal gesproken duurt het rijpen veel langer. “Door de vijf verschillende klimaatzones kun je vaten neerleggen in het noorden en het zuiden. Ook aan de Dode Zee rijpt het goed, omdat het zo diep onder zeeniveau ligt. In dat gebied kan het ook erg zout zijn en kunnen de temperaturen oplopen tot 45 graden,” aldus Attir, die benadrukt dat hij in Israël meerdere plekken wil creëren om vaten te laten rijpen. “In het noorden heb je een bergklimaat en daarmee krijg je weer een heel andere smaak.”

Sherry casks
Terwijl twee koks in de keuken van café Bardak aan het hakken en snijden zijn, en nieuwe hapjes in de hete oven stoppen, schenkt Goren iets bijzonders in. “Dit is whisky uit sherry casks uit Jerez, de enige kosjere sherry casks,” zegt hij trots. De gasten proeven en vinden de drank sterk, maar ook smaakvol. Goren deed zijn kennis over het maken van whisky, sherry en gun op in Schotland. “Ik ging daarheen en ben door de Schotten begeleid en opgeleid.” Of de Schotse whisky-makers opkeken dat er een Israëli langskwam om het vak te leren? “Nee,” zegt hij. “Ze vonden het interessant dat ik bij hen aanklopte en hebben toen hun kennis met mij gedeeld.”

Ruiken en nippen
Wie denkt aan goede whisky, denkt aan Schotland en Ierland, want daar is het vaak koud, winderig en nat. Goren is zich daarvan bewust en stelt nadrukkelijk dat een koud en nat klimaat niet noodzakelijk is. “Technisch gezien heb je vijf jaar tijd nodig om een goede whisky te maken, maar vanwege ons klimaat kunnen wij het dus in drie jaar doen.” Onderwijl wordt de ‘Classic’ ingeschonken. De mensen ruiken en nippen aan hun glas. De meesten doen het rustig aan en wachten af. Een dame aan de bar giet haar glaasjes echter een-voor-een naar achteren. Plots realiseert zij zich dat ze nog moet wegrijden en met gezonde tegenzin besluit ze om te minderen.

‘Gevaarlijk lekker‘
In het café zit Ronald Zwartepoorte, hoofdredacteur van het magazine Whisky Passion. “Ik ken die jongens vanaf het begin dat ze de distilleerderij geopend hebben en ken het fanatisme wat erachter zit. Wat mij vooral intrigeert, zijn de verschillende manieren waarop ze het laten rijpen onder verschillende omstandigheden.” De duur van het rijpen hoeft niet doorslaggevend te zijn. “Neem de bourbon in Amerika, die rijpt ook vrij snel en kan lekker smaken.” Zwartepoorte noemt de Israëlische whisky ‘gevaarlijk lekker’. “Je drinkt het snel weg. Als je ergens in een hoek gaat zitten kaarten met je vrienden, dan is die fles zo leeg en moet je alweer een nieuwe pakken.”

Bloedserieus
Zwartepoorte roemt het vakmanschap van Attir en co. “Het nadeel bij whisky is altijd dat je minimaal drie jaar moet wachten om erachter te komen of het lekker is. In Israël hebben ze dat in een keer goed aangepakt, waardoor de smaak prima is. Ze gaan nog nieuwe dingen uitproberen en kunnen nog steeds fouten maken. Dat is menselijk. Maar dit project is geen gebbetje, het is bloedserieus.” De Classic heeft mooie vanilletonen en een klein zoetje, aldus de kenner. “Hij is niet te gecompliceerd maar erg lekker en makkelijk te drinken en dat is het belangrijkste belangrijk.”

Soldaat!
Aan het einde van de proeverij worden twee schalen met warme Israëlische hapjes uitgedeeld. Vers uit de oven. Iedereen krijgt een klein flesje mee en er wordt nog gedronken. Attir: “We hopen jullie allemaal te zien in Tel Aviv, in onze destilleerderij.” Aan het einde van de bijeenkomst zijn de flessen soldaat gemaakt.