Mark en Bibi zijn uitwisselbaar – column Ya’akov Almor

Netanyahu en Rutte (beeld: Twitter)

Belofte maakt schuld. In een eerdere column op Jonet.nl beloofde ik een vergelijking te maken tussen de verkiezingen in Nederland en Israël. Hierbij een eerste en tegelijkertijd laatste poging.

In Nederland gaat de kiezer van 15 tot en met 17 Maart naar de stembus, in Israël een week later. Twee landen, met twee langdienende, sterke premiers die almachtig lijken te zijn. Wie in Israël in een taxi stapt, kan over de premier vaak een gelijkluidend verhaal te horen krijgen. “Het is mooi geweest met Bibi. Hij heeft zijn sporen ruim verdiend, maar nu is het tijd voor een nieuw gezicht!”
“Op wie stemt u dan deze keer?”
“Op Bibi, natuurlijk! Op wie anders? Ik zie niemand anders die deze job kan klaren. Kunt u zich Yaïr Lapid als premier voorstellen?”
“En wat moet gaat Bibi doen als ie geen premier meer is,” vroeg ik een taxichauffeur in Be’er Sheva vorige week. “Bibi for President! Hij kan Rubi [Reuve, YA] Rivlin mooi opvolgen!” Het is een suggestie die de laatste weken steeds vaker wordt gehoord.

Op menigeen – virtueel – verjaardagsfeestje in Nederland hoor je een soortgelijk geluid als het over het premierschap van Mark Rutte gaat, maar dan net even anders. “Eigenlijk vind ik het wel mooi geweest met die Rutte. Ik ga niet op hem stemmen hoor, maar ja, wie anders kan het land door deze crisis leiden?” Zolang er genoeg mensen zo denken en een significant deel van de kiezers toch op Rutte wil stemmen (in peilingen scoort hij telkens rond de twintig procent en daarmee is zijn VVD de grootste partij), blijft hij net als Bibi op zijn post zitten.

Voor de komende verkiezingen ziet de uitkomst er in Nederland en Israël op het eerste oog hetzelfde uit. Er staat een sterke, rechtse premier die geen echte uitdagers heeft op het gebied van het leiderschap.

In Nederland is premier Rutte al vier kabinetten lang aan de macht. In 2017 werd zijn VVD opnieuw de grootste met 33 zetels. Wilders eindigde daar onder, met twintig zetels, en de rest is allemaal kleiner. In de laatste peilingen stijgt de VVD soms naar bijna veertig zetels. Hij haalt samen met coalitiepartners CDA, D66, en de CU 76 zetels. ‘Teflon Rutte’ mag vadertje Drees dan niet zijn, maar wordt dus door genoeg Nederlandse kiezers nog steeds als de ideale premier gezien. Zijn demissionaire coronakabinet stuurt hij met vaste hand. Derhalve inderdaad de vraag: waarom zou je qua leiderschap op een ander paard wedden?

In Israël regeert Benjamin Netanyahu al zolang dat opgroeiende tieners zich een premier kunnen herinneren. Gedurende de laatste twee jaar had en heeft hij echter maar één ding voor ogen: voorkomen dat hij zijn positie als premier verliest en daardoor niet in een handvol corruptiezaken veroordeeld kan worden. Netanyahu’s verbeten, zelfzuchtige dwarsdrijvigheid leidt Israël voor de vierde keer in twee jaar tijd naar de stembus.

Een jaar geleden won hij met Likud 36 zetels. Zijn concurrent Benny Gantz van Blauw-Wit won er 35. Maar Netanyahu, een meester in de verdeel en heers taktiek, overtuigde Gantz tot zijn regering toe te treden en diens partij viel in duigen. Oppositiepartij Yesh Atid van Yaïr Lapid is momenteel de tweede grootste partij met 21 zetels. Gantz is tegen wil en dank nog steeds onderdeel van Bibi’s regering, maar is vleugellam. Blauw-Wit zweeft in de laatste peilingen maar net met vier zetels boven de kiesdrempel. Geen van zijn coalitiepartners hebben – zeker sinds de pandemie in gang is – weinig in de melk te brokkelen. Ook in Israël gelooft nog meer dan een derde van de bevolking dat Netanyahu de ideale premier is. Maar wanneer, in Nederland en Israël, de kiezer specifiek gevraagd wordt hoe tevreden ze zijn over het functioneren van de premier, ziet het plaatje er minder rooskleurig uit.

Integenstelling tot de VVD, verliest de Likud in de peilingen twintig procent van haar zetels. Lapid’s partij zit in de lift. De verwachting is dat hij samen met Gideon Sahar (‘Nieuwe Hoop’), Naftali Bennet (‘Rechts’) en een aantal kleinere partijen van verschillende pluimage een meerderheidsregering zonder Likud en de ultraorthodoxen kan vormen.

In Nederland lijkt dit scenario van een coalitie zonder de VVD – de ‘zeven dwergen’-optie van CDA, D66, PvdA, SP, GroenLinks, ChristenUnie en PvdD – moeilijk haalbaar. Maar in de komende formatie zouden partners wel gelijkluidende eisen als die van hun collegae in Israël kunnen stellen, zoals de eis voor een maximumtermijn voor het ministerpresidentschap. Ik hoop dat dit in ze op komt. In Nederland zouden de onderhandelingspartners er ook goed aan doen de invoering van een kiesdrempel zoals in Duitsland hoog op de agenda te zetten.

Wat zijn tijden deze verkiezingscampgne de  grootste verschillen tussen Mark en Bibi is? Mark excuseert zich de laatste tijd een beetje en vertelt ook welke fouten die hij gemaakt heeft. Daar hoef je bij Bibi niet op te wachten, die waant zich onfeilbaar.

Kijkend naar de vier debatten die Jeroen Pauw vorige week leidde , valt het mij altijd weer op hoe netjes Nederlandse politici zich soms gedragen. De felle uitval van Wilders tegen Rutte – “U bent gewoon een slappeling!” – was daar misschien een uitzondering op.

In de opgang naar de verkiezingen hier in Israël, gaat het er een stuk harder aan toe. Netanyahu heeft weliswaar de grootste vuilspuitende leden van de Likudfractie een spreekverbod opgelegd, maar hijzelf deinst er zelf niet voor terug zijn opponenten dagelijks te kleineren, bagestaliseren en bespotten. Nu is het nog afwachten hoe hij, een dag voor of op de dag van de verkiezingen zelf, het spreekwoordelijke konijn uit zijn hoge hoed zal toveren. Zal het wederom een controversiële, naar racisme ruikende uitspraak zijn? We zullen het zien!

Lees ook:
De schaamte (allang) voorbij – column Ya’akov Almor

In aanloop naar de verkiezingen in Israël schreef ik vorige week over de ontwikkelingen in het midden en aan de linkerzijde van de Israëlische politiek. Mijn voorspelling, dat een assortiment van generaals, een burgemeester en andere politieke kopstukken met grootheidswaanzin zou afhaken, kwam uit. Daar hoefde ik overigens geen profeet voor te zijn.

Logo Maror.

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.

Categorie: |

Home » Nieuws » Mark en Bibi zijn uitwisselbaar – column Ya’akov Almor