Mijn Jom Ha’atsmaoet – Rosalie van Gelder
Jom Ha’atsmaoet is een gedachtegoed, maak daar een feest van!
Vanuit Tel Aviv kondigde David Ben-Gurion op 14 mei 1948 (5 Ijar 5708) via de radio de onafhankelijkheid van de staat Israël aan. Hierdoor trad de intentie van de Balfourdeclaratie om het Joodse volk haar thuisland (terug) te geven in werking en werd resolutie 181 van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bekrachtigd. Deze ontwikkelingen maakt dat Israël deze week haar zeventigste onafhankelijkheidsdag en daarmee de stichting van de staat Israel viert.
Na diep in mijn geheugen te hebben gegraven schoot mij een beeld te binnen van vijf jaar geleden, een goed georganiseerde viering van Jom Ha’atsmaoet in Het Koninklijk Concertgebouw. De toenmalige Israëlische Ambassadeur Haim Divon en de toenmalige CIDI-directeur Esther Voet dansten als bezetenen onder muzikale begeleiding van DJ Geza Weisz. Het nummer weet ik niet meer, maar het been van Esther schoot in de lucht en de dans liefhebbende Haim bleef in het rond springen. Enerzijds is deze herinnering blijven hangen omdat het beeld uiterst vermakelijk was, anderzijds omdat de rest van de Jom Ha’atsmaoet viering inhoudelijk zo mat was.
Als historica en politicologe ben ik belast en gezegend met de drang om de achtergrond te doorgronden en op onderzoek uit te gaan. Zo neemt een onafhankelijkheidsverklaring veelal een belangrijke en prominente rol in binnen de historische, nationale en politieke vormgeving van een land. Het Israëlische document doet hier zeker niet aan onder. Nadat de ontstaansgeschiedenis van de staat Israël werd toegelicht door Ben-Gurion, vatte hij daaropvolgend samen wat de staat Israël dient te zijn. De verklaring leest:
‘De Staat Israel zal open staan voor Joodse immigratie en voor de terugkomst van hen die verbannen zijn; het zal de ontwikkeling van het land bevorderen ten behoeve van al zijn inwoners; het zal gebaseerd zijn op vrijheid, gerechtigheid en vrede zoals voorzien door de profeten van Israël; het zorgt voor volledige gelijkheid van sociale en politieke rechten voor al zijn inwoners, ongeacht religie, ras of geslacht; het garandeert de vrijheid van godsdienst, geweten, taal, opleiding en cultuur; het zal de heilige plaatsen van alle religies beschermen; en het zal trouw zijn aan de principes van het Handvest van de Verenigde Naties.’
Alhoewel Israel geen grondwet kent, zou je kunnen zeggen dat deze paragraaf van de onafhankelijkheidsverklaring veel weg heeft van wat normaal gesproken het eerste artikel van een grondwet is. Oftewel, een land dat ondergeschikt is aan haar inwoners en dat haar voortgang te danken heeft aan gelijke bescherming en rechten van alle inwoners. Zowel de Israëlische vertegenwoordiging als de Joodse gemeenschap dient dit element centraal te stellen tijdens de viering van Jom Ha’atsmatoet en op alle overige dagen van het jaar de invulling hiervan te bevorderen en te waarborgen.
De onafhankelijkheidsviering behelst dus niet alleen de viering van de staat Israël, maar juist de viering van het gedachtegoed dat Israel de ontwikkeling van haar staat zal bevorderen voor al haar inwoners. Door toedoen van pogroms, razzia, verbanning, vervolging en de Holocaust konden onze voorouders het gedachtegoed van Tikoem Olam niet zodanig verspreiden. Nu kan dit gelukkig wel. Zeventig jaar nadat Ben-Gurion de Joden opriep om te helpen bouwen aan de realisatie van de oude Joodse wens om in gelijkheid met en naast elkaar te leven, dienen wij stil te staan bij dit gedachtegoed. Het is de filosofie die we dienen te vieren en de praktische invulling van deze levensovertuiging. Zo kan men projecten, individuen, organisaties en dergelijke uitlichten waaruit blijkt dat de geest van deze paragraaf vandaag de dag nog leeft en dat dit de kern is van waarom Israel is gesticht.
De Israëlische vertegenwoordiging en de Joodse gemeenschap dienen de kans te grijpen dit verder toe te lichten tijdens Jom Ha’atsmaoet. En dat daar wat muziek omheen wordt gespeeld is leuk en gezellig, maar zodra er inhoudelijk in wordt gegaan op de Joodse filosofie van de stichting van de staat Israël en daarbij voorbeelden uit de praktijk worden gegeven, zal ik mijn been in de lucht gooien. Dat is pas een feest!
In het kader van de Israëlische onafhankelijkheidsdag (Jom Ha’atsmaoet) en het zeventig jarig bestaan van de staat Israël brengt Jonet deze week de serie ‘Mijn Jom Ha’atsmaoet’. Rosalie van Gelder woont in Amsterdam, en is historica en politicologe.
