Ophef na vernieling graf August Borms, ‘Vlaamse collaborateur die Joden bijstond’

Voor de tweede keer in een jaar tijd is het graf van de collaborateur August Borms vernield. De Vlaamse nationalist, die in de Tweede Wereldoorlog collaboreerde met de nazi’s maar ook een Joods gezin zou hebben bijgestaan, is omstreden. Vorig jaar was er nog protest tegen het opknappen van het graf met Antwerps belastinggeld. Joodse organisaties en prominente Vlamingen maakten tevergeefs bezwaar. Later werd het graf vernield en opnieuw opgeknapt. Nu het voor de tweede keer is beschadigd, neemt Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter het voor Borms op.

Borms behoorde tot de meest radicale anti-Belgische Vlaams-nationalisten. Zijn voornaamste collaboratie-optreden oefende hij uit als voorzitter van de door de bezetter opgerichte ‘Commissie tot uitvoering van de herstelverordening van 6 september 1940’, ook wel de Bormscommissie genoemd. Op bijeenkomsten bracht hij geregeld de Hitlergroet en met regelmaat bezocht hij nazi-Duitsland, vanwaar hij ook een felicitatiebrief aan de Führer stuurde. Na de bevrijding van België werd hij door de autoriteiten veroordeeld en in 1946 op 68-jarige leeftijd geëxecuteerd. Sindsdien wordt hij door radicale Vlaamse nationalisten als martelaar gezien. Zo getuigde een bordje van Voorpost met bloemen op het graf dit opnieuw.

Bedevaartsoord

Het graf van Borms is een bedevaartsoord voor Vlaamse extremisten en neo-nazi’s. Vorig jaar werd het vernield, vermoedelijk door extreemlinkse tegenstanders, en door de gemeente Antwerpen opgeknapt, waarover schande werd gesproken. Nu de grafsteen opnieuw kapot is gemaakt, neemt Filip Dewinter het in de media voor Borms op. “Hoe controversieel de figuur van Borms ook mag zijn, hij maakt deel uit van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging, zeker in Antwerpen. Daar moet men respect voor hebben, zeker zeventig jaar na de oorlog,” aldus het VB-kopstuk tegen VRT Nieuws.

Dewinter wil dat er een bewakingscamera bij het graf komt. In de Vlaamse Beweging als geheel is Borms omstreden, maar aan de rechts-radicale kant wordt hij geëerd en als martelaar voor de Vlaamse zaak gezien. Hij wordt bewierookt en er zijn met de jaren hagiografieën over hem verschenen. Vooral het Vlaams Blok, thans Vlaams Belang, dreef op deze sentimenten. VB-oprichter Karel Dillen sprak geregeld positief over Borms. Opvallend is dat de collaborateur een Joods gezin zou hebben bijgestaan, alhoewel het slechts om één niet-bewezen getuigenis gaat.

Tegen opknapbeurt

Vorig jaar schreven onder meer schrijver Tom Delanoye, Stéphanie Koplowicz (kleindochter van een gedeporteerde en lid van Unie van Progessieve Joden België), en voorzitter Els De Soete van de 8 meicoalitie in De Morgen een pamflet tegen het opknappen van Borms’ graf met gemeentegeld nadat het was vernield. ‘Terwijl in veel Belgische steden ingetogen en respectvol struikelstenen ingemetseld worden op het trottoir voor de vroegere woning van personen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s werden gearresteerd, gefolterd, gedeporteerd of vermoord, brengen extreemrechtse burgers met veel nostalgie eerbetuigingen aan de Vlaamse nazicollaborateurs August Borms en Staf De Clercq’.

‘Met opgepoetste graven van die collaborateurs wil men daarentegen de gitzwarte bladzijden uit het verleden van Vlaanderen ophemelen’, aldus de briefschrijvers, die erop wezen dat het Vlaams parlement eerder in 2022 collaborateurs heeft veroordeeld. ‘Het is dan ook op zijn minst choquerend te noemen dat de herstellingswerkzaamheden voor het graf van Borms worden gefinancierd met publieke middelen. Dit is des te merkwaardiger nu de coalitie op Vlaams niveau en in de Antwerpse gemeenteraad nagenoeg dezelfde is. Daarnaast weigert het Antwerpse stadsbestuur de website van het Bormshuis, waar met geen woord over de collaboratie wordt gerept, aan te passen. Het feit dat Borms tot tweemaal toe is berecht voor collaboratie wordt genegeerd, hoewel menige historici dat hebben aangeklaagd’.

‘Held’ en collaborateur

Borms hielp in de Eerste Wereldoorlog Vlaamse soldaten die in het Frans bevelen kregen. Hij kreeg er bekendheid door en sloot zich later aan bij de Vlaams-nationalistische Frontpartij, waarvoor hij in 1928 in de Antwerpse gemeenteraad werd gekozen, maar daar geen zitting in kon nemen omdat hij gevangen zat. Jarenlang werd hij door de Vlaamse beweging als held gezien, maar toch was hij een marginale figuur in de Belgische politiek. Hij kwam in de jaren dertig vrij en begon zich te interesseren in nazi-Duitsland, dat hem paaide. In de Tweede Wereldoorlog besloot Borms de kant van de Duitsers te kiezen, die hem op het schild hesen en maakte hem voorzitter van de ‘Bormscommissie’, die schadevergoedingen regelde voor Vlaamse Eerste Wereldoorlogveteranen.

Lees ook:
Dewinter dient klacht in tegen Verhofstadt om ‘onjuist verband met Sjoa en Jodenvervolging’
De Belgische wetenschapper en auteur Dirk Verhofstadt heeft het aan de stok gekregen met Vlaams Belang-kopstuk Filip Dewinter. Die laatste dient bij de rechtbank een klacht tegen hem in wegens laster en eerroof. Dewinter neemt het niet dat hij in een promotievideo voor voor Verhofstadts ‘Dagboek 1933’ in verband wordt gebracht met de Sjoa en Jodenvervolging. Dewinter heeft geen binding met het nazisme en zijn vader moest in de oorlog onderduiken.