The Most Precious of Cargoes, een duister sprookje – recensie

Het komt niet vaak voor dat er een animatiefilm over de Sjoa uitkomt. The Most Precious Cargoes van de Joods-Franse regisseur Michel Hazanavicius is zo’n film, die sinds 20 maart in de filmtheaters te zien is. Shoshanna de Goede ging naar de bioscoop en schreef een recensie over deze Franstalige animatiefilm.

Stel je voor dat je een arme houthakkersvrouw bent in tijden van oorlog, je vult je dagen met hout sprokkelen en soep koken, je zwijgzame man hakt overdag hout en eet ‘s avonds in stilte met zijn rug naar je toe jouw soep voor het houtvuur. Het kind waarnaar je hevig verlangde is er nooit gekomen en je hebt nooit meer van de wereld gezien dan het bos waarin je woont.

Dit is het enige leven dat je kent.

Stel je voor dat je dan opeens een baby vindt, in de sneeuw. Ze is gegooid uit de regelmatig langs denderende trein, het enige bewijs voor jou dat er buiten het bos ook een wereld bestaat, al weet je niet hoe die wereld eruit ziet. Je bent zielsgelukkig, want je gebed is eindelijk verhoord. Maar dan kom je thuis en zegt je man: “Die baby hoort bij de Anderen. Die baby moet weg.” Jij beseft – ook al bestaat je leven uit niets anders dan gedienstigheid naar je man toe – dat je jouw hele leven hebt gewacht op dit moment en dat er van afstand doen van de gevonden baby geen sprake kan zijn.

Sprookje

Dit is de premisse van de animatiefilm The Most Precious of Cargoes, van de Franse regisseur Michel Hazanavicius, die eerder een Oscar won voor The Artist (2011). Het verhaal wordt verteld als een sprookje, waarin de vondst van de baby een keten van gevolgen in gang zet: de veranderende relatie van het houthakkers-echtpaar en hun continue angst voor de gevolgen als de buitenwereld de baby ontdekt versus de drang om het gevonden mensje te willen koesteren. En dit alles met op de achtergrond de wetenschap dat ze leven in oorlogstijd.

Pijnlijk

Het is een kwetsbaar universeel verhaal over de diepste verlangens van de mens en het maken van keuzes met grote gevolgen in een tijd dat alles onder zware druk staat. Regisseur Hazanavicius, zelf kind van oost-Europese Holocaust-overlevenden, focust door de keuze voor een animatie-sprookje in het eerste deel van de film vooral op het leven van de houthakkersvrouw en hoe dat ingrijpend verandert door de vondst van de baby.

De kijker uit het wereldlijke leven van 2025, krijgt de kans om zich even in te leven hoe het moet zijn om haar leven te leiden, in een koud en besneeuwd bos, zonder familie of vrienden, zonder überhaupt andere mensen dan haar echtgenoot – die blijkt niet bepaald een baken van emotie en communicatie. De fysieke en emotionele afstand tussen de twee is pijnlijk om te zien. Ze hebben hun handen vol aan hun eigen zware leven dat draait om puur overleven en vinden geen troost bij elkaar.

Wie willen we zijn?

En dan is er opeens een kind. Een Joodse baby, door haar wanhopige vader uit de trein naar Auschwitz gegooid. Door het kind mee naar huis te nemen verandert ook de dynamiek tussen het stel. Niet zozeer in positieve zin, maar ze nemen allebei een standpunt in. Maar een film draait natuurlijk om een transformatie, dus we zien hoe de houthakker gaandeweg een andere positie inneemt en wat daar de gevolgen van zijn.

Een warmere dynamiek tussen het paar zit er helaas niet in, maar dat past wel bij het verhaal dat hier verteld wordt. Want de boodschap van het verhaal zit erin wat de komst van de baby doet met de mensen bij wie het terecht komt. En dat maakt het ook weer universeel: wie willen we zijn? Kiezen we voor wat we denken dat juist is op basis van wat we om ons heen horen of luisteren we naar wat ons hart ons vertelt? Zijn we bereid te leven met de consequenties van onze keuzes?  

Als je The Most Precious of Cargoes helemaal afpelt is het uiteindelijk vooral een verhaal over de liefde voor en bescherming van een kind, een liefde die groter is dan al het andere.

Een disclaimer die niet onbelangrijk is: ondanks het poëtische eerste deel van de film zijn er later ook vrij heftige geanimeerde beelden vanuit het concentratiekamp. Wellicht wel goed om dit van tevoren te weten.