Unieke verzoenings-ontmoeting in Netanya

De Duitse organisatie ‘Marsch des Lebens’ moedigt jonge Duitsers aan om het verleden van hun familie te onderzoeken, de stilte daarover te doorbreken en de wandaden van hun grootouders tijdens de Sjoa publiek te maken.

Ynetnews berichtte over een emotionele ontmoeting tussen een jonge Duitse vrouw, de kleindochter van een nazi-officier en een overlevende van de Sjoa. De jonge vrouw vertelde wat haar grootvader Joden had aangedaan in de tweede wereldoorlog. Haar verhaal werd niet met woede, maar met verdriet ontvangen.

“Beide kanten van mijn familie waren overtuigde nazi’s,” vertelt Anna Reiner. Mijn overgrootvader deed mee aan het in brand steken van de synagoge in Darmstadt. Een andere grootvader was politieman in het ghetto van Krakau. En weer een andere grootvader was bij de Wehrmacht en nam deel aan de bezetting van Wit-Rusland.”

Terwijl de vijfentwintig jaar oude Reiner de gruweldaden van haar grootouders beschrijft, streelt Yevgenya Chaika haar hand en kalmeert haar. Het is heel goed mogelijk dat Chaika, die afkomstig is uit Wit-Rusland, Reiner’s vader heeft ‘ontmoet’. Zij was slechts acht maanden oud toen haar geboorteland onder de voet werd gelopen door Hitler’s legers; alle Joden werden in overvolle ghetto’s gepropt. Samen met de andere gezinsleden, zo vertelt Chaika, werd zij ‘als een zak aardappelen’ in een krat op een grote vrachtwagen gegooid die hen naar het ghetto bracht. Na de oorlog vonden zij hun huis uitgebrand en leeggeroofd terug.

Misschien was het inderdaad Reiner’s grootvader die de kleine Yevgenya in de vrachtwagen gooide. “En wat dan nog?” zegt Chaika, terwijl zij Reiner’s hand blijft strelen. “Heeft zij schuld aan wat haar grootouders deden? Absoluut niet. Ik houd van haar als van een dochter.”

Deze opmerkelijke ontmoeting vond kortgeleden plaats in Netanya, als onderdeel van de activiteiten van de Duitse organisatie Marsch des Lebens. Zo’n honderd overlevenden uit Wit-Rusland spraken met tien jonge Duitsers, nakomelingen van nazi-soldaten en -officieren. De eerste groep vertelde over hun afschuwelijke ervaringen tijdens de Sjoa, de tweede groep vertelde over de duistere geschiedenis van hun familie.

Verrassend genoeg was er geen woede, alleen verdriet en een beetje troost, aan beide kanten. De vijfentwintig jaar oude Samuel Haas vertelde over de nazi-activiteiten van zijn grootouders en voegde daar aan toe: “Als nakomeling van deze mensen wil ik op Israëlische bodem staan en hardop zeggen dat we zoiets nooit meer moeten laten gebeuren. Ik wil de geschiedenis van mijn familie aan de kaak stellen en Israël en de strijd tegen antisemitisme steunen.”

De Marsch des Lebens werd negen jaar geleden opgericht omdat er binnen gezinnen niet werd gesproken over het verleden. De oprichters onderzochten hun eigen familiegeschiedenis en waren vaak geschokt doordat zij erachter kwamen dat hun grootouders nazi’s waren geweest.

In Israël werd ook heel lang niet gesproken over de Sjoa. Daarom is het belangrijkste doel van de organisatie om te praten: het bespreken van het verleden brengt mensen bij elkaar en doet spanningen en haat vervagen. Daarom ontmoetten deze jonge Duitsers over de hele wereld overlevenden van de Sjoa en vertellen hen over het nazi-verleden van hun familie, in de hoop vergeving te krijgen en met de belofte om alles te doen om te voorkomen dat deze haatmisdrijven herhaald worden.

Een andere activiteit van de organisatie is de deelname aan demonstraties onder het motto ‘Nooit meer’ over de gehele wereld, samen met Sjoa-overlevenden en plaatselijke bevolking. Tot nu toe heeft de organisatie deelgenomen aan zo’n 350 demonstraties in veertien verschillende landen.

Het zou heel makkelijk zijn de naam van de organisatie te veranderen van Marsch des Lebens in ‘Mars van de Schaamte’. Maar Anna Reiner en haar vrienden zweren dat wat zij doen, niet uit schaamte is. “Het gaat om verantwoordelijkheid,” zegt zij. “Ik ben de nakomeling van nazi-misdadigers en het is mijn verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat het niet weer gebeurt.”

Behalve het aan de kaak stellen van het verleden, de solidariteitsmarsen en persoonlijke ontmoetingen, is één van de beginselen van de organisatie een bijna fanatieke steun voor de staat Israël. Aan het einde van elke getuigenis zweert de jonge Duitser trouw aan de staat Israël en belooft om tegen alle kritiek op Israël te zullen vechten. Dat heeft waarschijnlijk ook iets te maken met het feit dat de organisatie verbonden is aan kerken en vooral jonge, overtuigde Christenen aantrekt.

Eén van de deelnemers vertelt: “Tijdens de oorlog deed de Kerk, die wist wat er gebeurde, helemaal niets. Die mensen, die in de God van Israël geloven, deden precies het omgekeerde van wat de Heilige Schrift zegt. Daarom is het belangrijk dat wij ons als Christenen uitspreken tegen antisemitisme en de haat tegen Israël.”