’70 procent afwezig?’ – Binyomin Jacobs
‘“Als gevolg van antisemitisme en terreurdreiging gaat zeventig procent van de Joden in Europa op Rosj Hasjana en Jom Kippoer niet naar sjoel” , is de conclusie van een zogenaamde representatieve enquête onder de Europese Joodse Gemeenten, een initiatief van mijn eigen Europese Rabbijnen Club, de RCE, Rabbinical Center of Europe. Dit lezend op Jonet en in vele andere media binnen de Joodse wereld, stelde ik mijzelf de ietwat stoute vraag: is er ook een enquête geweest om te onderzoeken of deze enquête klopt?!
Hoewel ik dus vaak twijfel aan de uitslagen van dit soort vage met getallen spelende onderzoeken en enquêtes, denk ik dat de zeventig procent hier wel realistisch is. Maar toch plaats ik tegelijkertijd een zeer groot vraagteken bij deze zeventig procent! Wie zegt mij dat de motivatie om de sjoel te mijden het gevolg is van antisemitisme en terreurdreiging? Hoeveel procent ontbrak vorige jaren, toen er nog minder dreiging was? En wie tellen wij mee om tot de zeventig procent te komen? Zeer bewuste en betrokken Joden zullen onder alle omstandigheden naar sjoel komen. Zij zullen zich nooit de wandeling naar de sjoel laten ontnemen, niet door antisemitisme en niet door terreurdreiging. Maar Joden die nauwelijks of geheel niet weten dat ze Joods zijn, zullen niet met zeventig procent ontbreken, maar met bijna honderd procent. En de tussengroep, de Joden die wekelijks ontbreken bij de sjoeldiensten, maar alleen op Rosj Hasjana en op Jom Kippoer verschijnen? Van hen zal een aantal dit jaar de sjoel mijden uit angst voor een aanslag. Maar anderen, waaronder wellicht ook niet Joden, zullen dit jaar, gedreven door een diep gevoel van solidariteit, juist aanwezig zijn.
En dus zijn het de assimilatie en de secularisatie die het hoogst scoren ten aanzien van afwezigheid en niet de angst voor terreur of het onvernietigbare antisemitisme.
En daarom is de enige manier om de zeventig procent te verkleinen en de sjoel weer te vullen: intensivering en verbreding van Joods onderwijs en Joodse educatie en natuurlijk: een open-deur mentaliteit, opdat de niet wekelijkse sjoelganger, die dit jaar juist naar sjoel komt, zich welkom voelt en sjoelganger zal blijven!
Maar wat dan met opkomend antisemitisme en terreurdreiging, hoor ik u vragen. Steekt Jacobs zijn kop dan toch in het zand der ontkenning? Negeert hij de realiteit?
De zeventig procent afwezigheid heeft dus geen relatie met antisemitisme en terreurdreiging.
Maar antisemitisme en terreurdreiging zijn weldegelijk in toenemende mate aanwezig. Niet voor niets worden er veiligheidsmaatregelen genomen. Niet voor niets, is er geen sjoel meer in ons land zonder beveiliging van Bij leven en Welzijn en/of de lokale politie. Nog nooit in onze Vaderlandse Geschiedenis hebben er zoveel politiecabines voor Joodse gebouwen gestaan en is de aanwezigheid van de KMAR voor de Joodse scholen helaas een vanzelfsprekendheid geworden.
De zeventig procent zal dus best kunnen kloppen. Als we echter de reden van de zeventig procent een verkeerd naamkaartje geven, zullen we nooit in staat zijn om de zeventig te reduceren. Een verkeerde diagnose verziekt de patiënt. Strijden moeten wij tegen assimilatie. Het wapen is de kennis van onze eigen traditie en geschiedenis. En terwijl wij ons verdiepen in onze Joodse erfenis, mogen wij onze ogen niet sluiten voor de ons omringende fysieke dreiging, zelfs als die dreiging de zeventig procent niet beïnvloedt.
In Brussel, Duitsland en Frankrijk worden aanslagen gepleegd en in de Joodse wijk van Antwerpen zijn zwaargewapende soldaten tot het reguliere straatbeeld gaan behoren. Als een mens ziek is, moet hij van de Joodse wet naar de dokter. En als een mens bedreigd wordt, moet hij zich (laten) beschermen. En daarom bidden wij tijdens de komende Hoge Feestdagen, niet alleen voor een goed en zoet spiritueel jaar, maar ook voor veiligheid en sjalom “voor alle bewoners van Uw aarde”.’
Auteur: Binyomin Jacobs, opperrabbijn IPOR
