Bezetting UvA en UGent tegen Israël, verslag
In Amsterdam en Gent zijn anti-Israël-demonstranten op maandag begonnen aan bezettingsacties. Aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) is een tentenkamp opgericht. De studenten zeggen daar zolang mogelijk te blijven. Het Centraal Joods Overleg roept de UvA op om tot ontruiming over te gaan. Aan de UGent bezetten studenten het auditorium drie dagen lang. In beide steden is er nog niet ingegrepen. In Amerika worden universiteiten al weken bezet. De Nederlandse en Belgische activisten apen hun Amerikaanse collega’s na.
Op het terrein van de UvA op Roeterseiland werd rond twaalf uur ‘s middags een tentenkampje opgezet. De activisten noemen het Het Gaza Solidarity Encampment en zeggen niet weg te gaan totdat hun eisen ingewilligd zijn. Zo willen ze dat de UvA alle banden verbreekt met Israëlische universiteiten, wetenschappers, organisaties en bedrijven. Pas als dat gebeurt, gaan ze weg, zo maakten ze duidelijk. Met de uren breidde het kamp zich uit. Ook dansten en klapten de jongens en meisjes op Arabische muziek.
Verder hebben de activistische studenten bruggen op het eiland gebarricadeerd met pallets en hebben ze Palestijnse vlaggen opgehangen. Overal klinkt het omstreden ‘From the river to the Sea, Palestine will be free!’ [een leus die door velen in de Joodse gemeenschap en daarbuiten als antisemitisch wordt gezien, omdat die oproept tot het verjagen van alle Joden uit Israël, red.] en andere leuzen als ‘ ‘Israel is an illegal state since 1948′ [Israël is sinds 1948 een illegale staat’, red.]. Verder klinkt het: ‘Israel go to hell!’ en ‘Viva, viva! Intifadah!’.
Leraren doen mee
Tientallen docenten hebben zich bij hun activistische studenten aangesloten. Ze steunen de actie en zullen mogelijk een schild te vormen als de politie ingrijpt, aldus hoofddocent en politiek antropoloog Marijn Dekker tegen Het Parool. Omdat de studenten willen overnachten, overweegt de UvA aangifte te doen wegens huisvredebreuk. De driehoek – burgemeester, OM en politie – hebben inmiddels de Mobiele Eenheid opgetrommeld om het tentenkamp te ontruimen als de studenten niet vertrekken.
Journalisten bedreigd
In de middag was er een incident: een cameraploeg van De Telegraaf werd door de activisten geïntimideerd en verjaagd. De sfeer werd er daardoor even grimmig op. Zij zien de krant als ‘fout’ en en pro-Israël, en willen de verslaggever en cameramensen niet op hun gebied hebben. De leiders van de groep hebben hun gezichten bedekt met Palestijnse sjaals en zijn onherkenbaar. De voertaal is het Engels. Ook een cameraploeg van stadszender AT5 werd afgewezen en verder werd een filmteam van omroep Powned bedreigd [tekst gaat verder onder de video, red.]
Joden aangevallen
In de middag was er ook een aanval van anti-Israël-activisten met stokken op Joodse studenten en omstanders. Arabisch ogende jongens met Palestijnse sjaals vallen hen koelbloedig met houten stokken aan. Op beelden is te zien hoe zij te werk gaan. “Ik ben Joods!” schreeuwt een van de aangevallen mannen. Iemand anders roept: “Donder op! Die kant op!” Het is nog niet bevestigd of het om een groep Joodse studenten gaat. Bekijk de beelden hieronder. Verder spreken deze vijftien Joodse mannen anoniem met Elsevier. Ze waren niet uit op geweld, zeggen ze, maar waren er wel om ‘onrust te veroorzaken’.
CJO: ‘stop dit protest nu’
Het Centraal Joods Overleg (CJO) mengde zich aan het begin van de avond in de discussie. Voorzitter Chanan Hertzberger riep het College van Bestuur van de UvA op om de actie meteen te beëindigen. Hertzberger riep op ‘nu onmiddellijk handelend op te treden. Door de bezetting te beëindigen en door erop toe te zien dat wie niet komt om te studeren of om zijn werk te doen niets te zoeken heeft op uw terrein’. Hij wijst de UvA erop dat het de avond van Jom Hasjoa is, waarop Joods Nederland de Sjoa herdenkt.
De bestuurders van het CJO hadden op 22 april nog een gesprek met demissionair minister Robbert Dijkgraaf (D66) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. ‘Hij verzekerde dat universiteiten over voldoende instrumenten beschikken om bezettingen direct te stoppen. Nadien heeft hij dit in zijn beantwoording in de Tweede Kamer (25 april) herhaald. Het is dus aan u om op te treden’, aldus Hertzberger tegen het UvA-bestuur. ‘We vragen u nu direct op te treden. Niemand wil hier Amerikaanse toestanden zien.’
Paniek
De oproep van het CJO was tevergeefs, want de UvA vroeg de autoriteiten niet om te ontruimen. Wel liet het bestuur weten dat ‘demonstreren mag, maar overnachten tegen de huisregels is’. Als de anti-Israël-activisten blijven overnachten, zal er aangifte worden gedaan. In dat geval kan burgemeester Femke Halsema (GroenLinks) ingrijpen. Onderwijl bleef het tententkamp groter en groter worden. De politie controleerde de gebarricadeerde ingangen, maar deed verder nog niets.
Halverwege de avond sloeg de sfeer om. Er brak een vechtpartij uit en er werd met vuurpijlen en fakkels gezwaaid. Ongeveer tien mannen kwamen het terrein op, onder andere met de Israëlische vlag. Daardoor renden activisten uit paniek van het veldje af. Een man raakte door door onbekende oorzaak gewond. Hij liep met een hoofdwond naar politieagenten om hulp te vragen, aldus Het Parool. De groepsleiders zetten de Arabische muziek snel weer aan en de sfeer werd opnieuw gemoedelijk. Duidelijk was wel dat er spanning heerst in de groep.
Halsema neemt kijkje
Rond de klok van negen uur ‘s avonds arriveerde burgemeester Halsema om een kijkje te nemen. Met agenten om zich heen liep ze over het tentenkamp en sprak ze met wat activistische studenten. Vervolgens ging ze het gebouw van de UvA in, dat niet is bezet. De leiders van de groep herhaalden dat het kamp niet wordt afgebroken totdat de eisen zijn ingewilligd en dat er overnacht wordt.
Het is aan het UvA-bestuur om de daad bij het woord te voegen en aan Halsema om dan adequaat te handelen, zeggen kenners. In de loop van de avond groeide de menigte op het terrein. Hetzelfde gold voor de groeiende barricades. Volgens de activisten willen ze zich ‘beschermen’ tegen ‘Zionistische hooligans’ en zijn ze in gesprek met de UvA. Mogelijk zal de ME moeten opschalen als er wordt ingegrepen. Intussen heeft de politie iedereen opgeroepen niet meer op het terrein te komen, want mogelijk wijst op een op handen zijnde ingreep of ontruiming.
UGent bezet
Ook in België was het raak. Daar hadden anti-Israël-demonstranten al aangekondigd op maandag gebouwen van de UGent te bezetten. Het bestuur van de universiteit heeft hen dat verboden om te doen, maar ze trokken zich daar niets vandaan en bezetten de UFO. Dit is de hoofdaula van de universiteit in het centrum van Gent. Hier klinkt het eveneens ‘Free! Free, Palestine!’ en ‘From the River to the Sea’. Waar deze leus in Nederland door de Tweede Kamer in de ban is gedaan, maar dat verbod niet wordt gehandhaafd, is er in België helemaal geen verbod op.
Drie dagen lang zal de UGent bezet worden door studenten van Gent Students For Palestine en End Fossil Gent, zo meldt de PZC. Ze willen meer transparantie van het universiteitsbestuur over relaties met Israëlische instellingen en ook eisen ze meer inzet voor het klimaat. Net als in Amsterdam is er bij de UFO een tentenkamp verrezen. Rond zes uur ‘s avonds riepen gemaskerde leiders op tot actie aan de Zuid en een uur later waren ook daar ongeveer tachtig activisten aanwezig. Zij droegen samen een grote Palestijnse vlag.
Amerika na-apen
In de Verenigde Staten demonstreren en bezetten studenten al een poosje campussen, universiteitspanden en -terreinen. Daar zijn protesten en kampementen al ontruimd, onder meer aan de Columbia University in New York. Uit beelden van de Amerikaanse campussen blijkt dat het daar vooralsnog een stuk heftiger aan toe gaat dan in Nederland en België. Ook op Britse universiteiten zijn maandag tentenkampen ontstaan. Net als bij het bezetten van treinstations lijkt het erop dat de activisten in Europa hun collega’s in Amerika na-apen.
Analyse
Het is aan de autoriteiten in Amsterdam, Gent en op andere plaatsen om de situatie goed in de gaten te houden en op te treden als het moet. Dat kan alleen als de universiteiten erom vragen. De activisten weten dit ook. Zij weten dat de universiteitsbesturen ruimte willen geven aan demonstraties en ‘debat’, en dat bestuurders het soms zelf met hen eens zijn. De activisten zullen naar verwachting alles aan doen om een zo maximaal mogelijk effect te krijgen in de media. De boodschap daar telt voor hen. Ook mogen ze nu ‘eindelijk in gesprek’ met het UvA-bestuur, zei een van hen tegen AT5.
De situatie in Amsterdam doet denken aan de laatste bezetting van het Maagdenhuis, waar het bestuur van de UvA zetelt. Dat gebeurde in 2015. Indertijd waren studenten en docenten het oneens met het beleid van universiteitshoofd Louise Gunning, die monumentale universiteitspanden in de binnenstad liet verkopen om de UvA financieel gezonder te maken. Burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA) was van huis uit mediator en trad bemiddelend op. De bezetting duurde lang en uiteindelijk moest er alsnog worden ontruimd. De vraag is of huidig burgemeester Halsema hetzelfde zal doen.
Voor de Joodse gemeenschap in Amsterdam en Nederland is de bezetting van het UvA-terrein pijnlijk te noemen. Niet alleen gebeurt het op Jom Hasjoa, de dag waarop de Sjoa en de massamoord op zes miljoen Joden wordt heracht, maar ook gebeurt het op steenworp afstand van symbolische gebouwen zoals de Hollandsche Schouwburg. De anti-Joodse leuzen van de activisten komen bij veel Joodse Nederlanders hard aan en ook studenten van Joodse en Israëlische komaf voelen zich niet langer veilig aan de UvA. De oproep van het CJO aan het UvA-bestuur is daarom helder: ‘ontruim het tentenkamp nu’.
