Dagboeken Rotterdamse Anne Frank opgedoken

Anne Frank was niet het enige ondergedoken Joodse meisje dat in de Tweede Wereldoorlog een dagboek bijhield. De nu 89-jarige Carry Uleich zat ruim drie jaar lang ondergedoken en schreef haar ervaringen ook van dag tot dag op. Het meisje van toen emigreerde in 1946 naar het Britse mandaatgebied Palestina, dat later Israël werd. Haar zoon las de boeken en benaderde een Nederlandse uitgever. In oktober komen haar dagboeken uit voor het grote publiek en komt er een tweede ‘Anne Frank’ bij.

Historicus Bart Wallet zocht Uleich onlangs op in het Beloofde Land. “Haar dagboeken circuleerden al in haar familie, maar kwamen nooit naar buiten. Tot het moment dat haar zoon met haar verhaal naar een Nederlandse uitgever stapte”, zegt Wallet tegen het AD. Alles in het dagboek is volgens hem accuraat. “Zij heeft erg goed geobserveerd. Dit geeft een uniek kijkje in de Rotterdamse oorlog. Wat Anne Franks dagboek voor Amsterdam is, zijn Carry’s dagboeken voor Rotterdam.”

Volgens Wallet werpt het dagboek van Uleich een ander licht op de geschiedenis van Joodse onderduikers in Nederland. Als meisje schreef ze onder andere over het dagelijkse religieuze leven van orthodoxe Joden in de oorlogstijd. Dat is uniek, meent de historicus, die gespecialiseerd is in de geschiedenis van de Joden in ons land. “Het is een heel volledig dagboek. Het gaat over toen de oorlog begon en ze nog in haar eigen huis aan de Witte de Withstraat woonde, maar ook over de tijd dat ze zat ondergedoken. Carry schreef iedere week en soms zelfs meerdere keren per dag”, aldus de historicus.

Uleich zat met haar familieleden verstopt in het huis van de familie Zijlmans aan de Mathernesserweg in Rotterdam-West. Het gezin worstelde met godsdienstige regels, zoals kosjer eten, het vieren van sjabbat en de Joodse feestdagen. Ook waren er spanningen met de katholieke familie Zijlmans. Uit het dagboek:

‘Gisteren was door de Engelse radio een uitzending weer over de Joden. Toen werd het gebed voor de doden eerst in Pools, daarna in Engels overgezet. Tenslotte heeft een chazan het gezongen. Zoiets ontroerends nog nooit gehoord (…) Een prachtige stem, zo huilend, hij zong echt voor ons Joden, van hart tot hart. (…) Papa had zelfs een hoorbare huilbui. (…) Om nooit te vergeten, dit gebed, zo prachtig. Alleen begrijp ik niet dat het juist op sabbat voor de radio doorgegeven werd, dan mogen wij toch eigenlijk niet luisteren? De christenen voelen mee, maar begrijpen zoiets toch niet’.

In oktober zal de boekpresentatie in Rotterdam plaatsvinden. Het is de bedoeling dat Uleich, thans Carry Mass geheten, naar de Maasstad komt om de presentatie bij te wonen.