Eerste steen Namenmonument gelegd, procedure bij Raad van State loopt nog

Op het voormalige Weesperplantsoen in Amsterdam is officieel de eerste steen gelegd van het Holocaust Namenmonument Nederland, alias de Namenwand. De plechtigheid werd verricht door Jacqueline van Maarsen, een klasgenoot van Anne Frank. Bij de eerste steenlegging waren voorzitter Jacques Grishaver van het Nederlands Auschwitz Comite (NAC) en andere gasten aanwezig. Aan de hand van de foto’s is te zien dat de coronaregels van 1,5 meter afstand houden niet werden nageleefd. Wel was er sprake van een klein gezelschap. De procedure bij de Raad van State over de komst van het monument loopt nog. De uitspraak ervan is al drie maanden vertraagd.

Beton en bakstenen
Enkele tientallen mensen hadden zich woensdagmiddag op het voormalige Weesperplantsoen verzameld voor het leggen van de eerste steen. Sind het begin van de bouw, afgelopen voorjaar, is er al veel beton gegoten voor het monument van architect Daniël Libeskind. Het is de bedoeling dat hierop de bakstenen met de namen van ruim 102.000 Nederlandse slachtoffers van de Sjoa komen; Joden, Sinti en Roma. Ook was er veel pers bij de eerste handeling aanwezig. Na het leggen van de eerste steen kan het metselwerk echt beginnen, zo meldt het NAC.

Anne Frank
De 91-jarige dame Jacqueline van Maarsen mocht de officiele handeling verrichten. In de jaren dertig was zij een klasgenootje van Anne Frank, het Joodse meisje dat in de bange jaren ’40-’45 haar beroemde dagboek schreef dat na de oorlog een bestseller werd. Van Maarssen en Frank waren goed bevriend totdat de familie Frank moest onderduiken. Het hele gezin werd tijdens de Sjoa vermoord. Alleen vader Otto Frank overleefde. Van Maarssen anno 2020 over het monument: “Ik ben tevreden dat het eindelijk zover gekomen is. Het monument is mooi van opzet, met alle namen erop.”

Emotionele gebeurtenis
Voor initiatiefnemer en NAC-voorman Jacques Grishaver was het leggen van de eerste steen een emotionele gebeurtenis. “We hadden een paar maanden geleden de eerste paal, dat was een historisch moment. Nu de eerste steen, opnieuw een mijlpaal. Ik kan het bijna niet geloven, maar het is nu echt aan het gebeuren: de eerste van de ruim 102.000 stenen is gelegd.” De eerste steen draagt de naam van Dina Frankenhuis. Zij is op 4 juni 1943, op twintigjarige leeftijd, vermoord in Sobibor. Ze werkte als kantoorbediende en woonde met haar ouders in Amsterdam. Haar ouders zijn eveneens vermoord. 

Bodemprocedure
Los van de plechtigheden van woensdagmiddag is het een feit dat er momenteel nog een bodemprocedure bij de Raad van State loopt. Omwonenden hebben bezwaren gemaakt tegen de komst van het monument in deze vorm, en hebben doorgeprocedeerd tot aan de Raad. Eind mei was er een zitting in Den Haag, waar bleek dat de komst van de Namenwand nog geen gelopen race is. In de zaak trekken NAC en de gemeente Amsterdam samen op. Zo kwam de gemeenteadvocaat tijdens de zitting in de problemen door eerdere uitspraken van burgemeester Halsema over de besluitvorming voorafgaand aan de bouw van het monument.

Rechtszitting
Ook vroegen de rechters ernstig door op gemaakte fouten tijdens de besluitvorming, de vergunning die is afgegeven en andere zaken zoals de veiligheid, het verkeer en gekapte bomen. De gemeente en het Comité voerden aan dat de bewoners met ‘te weinig’ zijn om de bouw te verhinderen, omdat het politiek bestuurlijke draagvlak erg groot zou zijn. Daarop stelden de omwonenden dat uit hun Wob-onderzoek is gebleken dat mogelijk 98 procent van het project door overheden wordt betaald. Ook is het voor hen een punt dat het NAC eigenlijk had moeten aanbesteden, en de gemeente had moeten toezien dat dat eerlijk gebeurde.

Mogelijk vertraging
De Raad van State zou een paar weken na de zitting uitspraak doen, maar die is tot nader orde uitgesteld. Het is nog onduidelijk wanneer de uitspraak er zal zijn. Als het beroep gegrond wordt, moet bezien worden hoe het verder gaat. Dan hangt het er van af waar de Raad precies over gevallen is. Misschien zijn de bestuursrechters het eens met de buurt dat er niet zonder procedure afgeweken had mogen worden van het bestaande bestemmingplan. In dat geval wil de gemeente dat oplossen met een wijziging van het bestemmingsplan, zodat de Namenwand er toch kan komen. Wel levert dat weer vertraging op.

Lees verder:
Uitspraken Halsema over besluitvorming Namenwand wreken zich bij Raad van State
Quotes van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema over de besluitvormingsprocedure rond de komst van het Holocaust Namenmonument, alias de Namenwand, heeft de gemeente Amsterdam woensdag bij de Raad van State in een lastig parket gebracht.