Jardena Gil te leen als levend boek
Jardena Gil (47) is een van de ‘levende boeken’ die zich woensdag een half uurtje lang laten uitlenen voor Human Library Tilburg. De Tilburgse wil haar ervaringen als jodin in Nederland met anderen delen. Zij vertelde het Brabants Dagblad over haar ervaringen.
“Het komt voor. Echt waar. Mensen die vragen of ze me even aan mogen raken. Omdat ik Joods ben. Apart, toch? Maar goed, voor Human Library mogen ze ook dát vragen. Graag zelfs, want het biedt me de kans uit te leggen dat er niets bijzonders aan ons Joden is.”
“Laatst zei iemand me ook het zo fijn te vinden om met een vertegenwoordiger van het uitverkoren volk te mogen praten. Daar voel ik me ongemakkelijk onder. Je wordt in Nederland zo snel apart geplaatst. Inclusieve samenleving? Nee hoor. Dat zit ‘m in kleine dingen. De weerman die zegt dat op eerste kerstdag de zon schijnt. Laat hem eens schijnen als het Suikerfeest is. En laat H&M ook eens hoofddoekjes gaan verkopen. Ik zie er zo Nederlands als jij uit, maar op het schoolplein ging ik liever met de Turkse of Marokkaanse moeders praten. Samen hadden we het gevoel er niet echt bij te horen.”
Jardena Gil is in Nederland geboren. Zij woont in Tilburg, waar zij haar vier kinderen ter wereld bracht. Maar, zo vertelt zij, haar echte thuis is Israël: “Ik voel er verbondenheid. Wat niet wil zeggen dat ik Israël in alles verdedig. Mij zul je nooit in de bezette gebieden zien. En toch word je als Jood er hier meteen op aangesproken als Netanyahu weer iets stoms doet of zegt. Dat zijn de dagen waarop ik mijn kettinkje met de davidster maar liever niet omhang.”
Gil is niet religieus en gaat maar af en toe naar de synagoge in Tilburg. Maar zij hecht wel waarde aan de verhalen en tradities: “Dus eet ik met Pesach acht dagen lang matzes. Dat Mozes de Rode Zee in tweeën spleet, geloof ik niet. Maar het verhaal van een volk dat uit slavernij wordt geleid, heeft betekenis voor onze wereld met al zijn vluchtelingenstromen.”
Haar voorouders komen uit Israël, Polen, Oekraïne, Hongarije en Zwitserland. Gil weet niet veel over hen. Haar ouders zijn toevallig vanuit Israël via Zwitserland in Nederland terechtgekomen en Gil heeft zowel de Nederlandse als de Zwitserse nationaliteit: “En die houd ik. Als er weer oorlog komt, moet ik veilig naar Zwitserland kunnen vluchten. Ja, dat meen ik. Angst maakt deel van mijn Joodse identiteit uit. Ik parkeer mijn auto met de achterkant naar het raam. Ik moet meteen weg kunnen rijden.”
Haar grootvader van moeders kant heeft in 1956 een stamboom gemaakt. Van alle familieleden die tijdens de Sjoa zijn vermoord, staat de naam daar rood onderstreept in. Gil: “Het zijn er tweehonderd. Ik heb me erbij neergelegd dat ik hun geschiedenissen niet zal weten te achterhalen. In plaats daarvan heb ik de levens in kaart gebracht van de meer dan tweehonderd Tilburgse Joden die de oorlog niet hebben overleefd. Het is belangrijk dat we hen niet alleen als slachtoffers zien. Ik wil laten zien dat ze te midden van alle andere Tilburgers geleefd hebben. Daarom heb ik hier ook een paar jaar Open Joodse Huizen georganiseerd.”
In Hongarije bezocht Gil het huis van haar overgrootvader. “Ik kon zien waar hij als kind rondgekropen had. Het kippenhok was er zelfs nog. Op zo’n moment voel ik de verbinding met mijn familie. En met het verleden.”
Voor het Namenmonument in Amsterdam heeft Gil de naam van Jopie Fransman geadopteerd: “Een meisje van drie maanden, het jongste Tilburgse slachtoffer. Jopie Fransman, een naam om te onthouden.”
