Links is dood. Leve de sociaaldemocratie! – column Ya’akov Almor

Een paar dagen geleden nam ik deel aan een Zoom-meeting met verschillende kaderleden van Meretz die in verschillende plaatsen in het zuiden van Israël actief zijn.  De afdelingschef van Meretz in Be’er Sheva liet op een Excelpagina zien hoeveel stemmen Meretz bij de laatste verkiezing haalde in de belangrijkste plaatsen in het zuiden. Zeer weinig.  Hij gebruikte een krachtterm die ik maar zal vertalen als ‘knudde met een rietje’.

Wat doe je als je partij uit de Knesset – het 120 leden tellende Israëlische parlement –verdwenen is? Wat kunnen we nog doen? Niet bar veel, was de consensus onder de gesprekspartners.

In mijn column van eind oktober vroeg ik mij af hoeveel van de kleinere partijen  – Meretz, Ayalet Shaked’s Joods Huis, de Arbeiderspartij en de Arabische splinterpartijen – er in zouden slagen de kiesdrempel van 3,25 procent te passeren en in ieder geval vier zetels te bemachtigen. De eerste twee hebben het niet gered. Voor Meretz was het verlies extra bitter omdat voor de partij met 3,18 procent van de uitgebrachte stemmen de kiesdrempel net te hoog bleek. De Arbeiderspartij veroverde vier zetels en de Arabische Chadash-Ta’al partij behaalde slechts vijf zetels. Hun vroegere partner – Balad – kwam de kiesdrempel echter niet over.

In totaal  zijn er op links bij de laatste Israëlische verkiezingen zo’n half miljoen stemmen in de prullenbak van de parlementaire geschiedenis verdwenen. Het pijnlijke verlies van de kleine partijen veranderde de kiesdeler zodanig dat Netanyahu’s blok de zo gewenste meerderdheid verkreeg.

Links is dood
De handvol deelnemers aan de Zoom-meeting was het eigenlijk wel met elkaar eens: de rol van Meretz, de enige partij die zich als ‘links en zionistsch’ presenteerde, is na drie decennia uitgespeeld. Hetzelfde geldt – ondanks het tijdelijk uitstel van executie – voor de Arbeiderspartij. Links is per definitie dood.

Wat zijn de alternatieven?

Een paar maanden na haar aantreden zal in grote lijnen duidelijker worden wat de daadkracht van de nieuwe regering is, hoe controversieel het beleid is en hoeveel weerstand dit beleid in de praktijk zowel binnen als buiten de Knesset zal opwekken. In november 2023 worden er gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Ondanks het feit dat die vooral een couleur locale hebben, is het voor de oppositiepartijen een ‘streefdatum’  om hun zaken op orde te krijgen. Dat zal door het gemis aan een formele democratische structuur binnen de grotere oppositiepartijen zoals Yair Lapid’s Yesh Atid en Benny Gantz’ en Gideon Sa’ar’s “HaMachané Haleümi” (“het Nationale Kamp?”) geen sinecure zijn.

Netanyahu sowieso terug
Tegen de verwachting in is de terugkerende premier Benjamin Netanyahu nog steeds druk doende een werkbare regering te vormen. Dat die er in de komende dagen – tegen elke prijs – komt, staat buiten kijf. Er komt een regering waarop de extreemrechtse religieuzen en de ultra-orthodoxe partijen een stevige stempel zullen drukken.

Het is maar afwachten hoe de ministers in die nieuwe regering tegen de dingen aankijken als ze eenmaal op hun ministeries en in het kabinet zitting hebben genomen. Ik refereer daarom maar naar de inmiddels gevleugelde uitdrukking  – oorspronkelijk een regel uit een lied waarmee wijlen premier Ariel Sharon tijdens zijn premierschap zijn hevig betwiste beslissing om eenzijdig de Gazastook te ontruimen, motiveerde. Vrij vertaald: ‘Wat je vanuit deze situatie  ziet, zie je niet vanuit je eerdere gezichtspunt’. Het is afwachten.  

Goed alternatief?
Voor de leden van Meretz en alle anderen die een alternatief zoeken, is de grote vraag voorlopig deze: kan en zal er uit het puin van de kleine linkse partijen en op de grondvesten van de oppositiepartijen een nieuwe, brede, sociaaldemocratische beweging oprijzen? Een beweging die uiteindelijk als grote politieke partij een breed Israëlisch publiek een goed, nuchter en doordacht alternatief op de gecorrumpeerde Likudpartij en de geradicaliseerde religieuze sector kan aanbieden?

We spraken af elkaar over een week of acht weer te ontmoeten en dan er een partijcorivee bij te halen om eens te horen wat de partijleiding van Meretz te vertellen heeft. Wordt vervolgd.

Lees ook:
Gelatenheid – column Ya’akov Almor
‘Over een paar dagen gaan we in Israël voor de vijfde keer in minder dan drie jaar naar de stembus. Het is inmiddels geen nieuws meer, en dat heeft zo zijn invloed op hoe de verkiezingen door de burgers ervaren worden en door de media verslagen worden. Er heerst – wederom – geen enkel gevoel van opwinding, verwachting, of hoop. Eerder een sfeer van gelatenheid. Dat was vroeger toch wel heel anders!’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.