NIHS Live Festival: een weerzien met oude bekenden

De beperkende maatregelen rond het coronavirus in Nederland zijn versoepeld. Een uitgelezen moment voor de Joodse Gemeente Amsterdam (NIHS) om een live festival te organiseren. Ruim driehonderd mensen en vijftig kinderen waren zondag op het evenement afgekomen. Een feest van weerzien en bijpraten. En een kritische boodschap van auteur en gastspreker Marcel Möring.

Tijdens de lockdown begin dit jaar waren openbare bijeenkomsten niet mogelijk. Als alternatief organiseerde de NIHS Zoom-diensten en lezingen van vooraanstaande Joodse sprekers online via Zoom. “Het was leuk om mensen online te ontmoeten en soms een kijkje te nemen in hun huiskamer, maar er gaat toch niets boven intermenselijk contact,” zegt voorzitter Ruben Troostwijk.

De aanwezigen kennen de sprekers al via hun computerscherm. Zoals hoogleraar geneeskunde Marcel Levi van Amsterdam UMC, Zimra Kandyba-Keesing, gespecialiseerd in het Joodse huwelijk, en auteur Marcel Möring. Daarnaast is er muziek van Maestro Jules van Hessen en zijn er verschillende sjioeriem in de sjoel. Voor de kinderen zijn er spelletjes en een film. Kortom, een familiedag waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en bijpraten. “Dat samenzijn heb ik wel gemist tijdens de lockdown,” zegt Betty Schrijver uit Amsterdam. “Het is gezellig om elkaar weer te zien.” Om de haverklap zwaait ze naar een bekende of geeft ze iemand een knuffel. Ook Henri Vogel uit Almere geniet zichtbaar. “Fijn om al die bekenden te zien. Ik zie ze natuurlijk wel in sjoel, maar dit is toch ook leuk.”

Eenheid
Rabbijn Shmuel Katz herkent die blijdschap. Via Zoom leidde hij vele bijeenkomsten, soms met meer dan honderd deelnemers. Maar dat was vooral bij gebrek aan beter. “Ik miste vooral de verbondenheid. Vijftien mensen in sjoel geven evenveel kracht en energie als honderd mensen via Zoom.” Toch waren er in die periode tal van momenten die hem ontroerden. Er was een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel, zegt hij. Ondanks de eigen problemen wilden mensen voor elkaar zorgen. Zoals tijdens Pesach. Dankzij de samenwerking van Joods Amsterdam kwam een Seider actie op gang.

“Er ontstond eenheid op afstand. We wisten dat honderden mensen Seider alleen moesten vieren. Dus we hebben ervoor gezorgd dat wie wilde, een seidermaaltijd kreeg. Die actie blijft onderdeel van ons collectieve geheugen.” Ook op persoonlijk vlak had de coronacrisis grote invloed op rabbijn Katz. Hij lag tien dagen in het ziekenhuis waarvan vijf dagen op de intensive care. Dat raakte hem enorm en zorgde voor een persoonlijke reset. “Corona bracht veel teweeg, maar zoals na een andere grote ramp als de zondvloed gaan we ook nu verder,” zegt hij met een glimlach.

Verbondenheid
Ook Simon Bornstein zag een toenemend verantwoordelijkheidsgevoel. Vanuit de Assadaaka Community in Amsterdam-Oost zag hij steeds meer armoede in de Indische Buurt en Transvaal. Mensen met kleine baantjes zaten verplicht thuis en hadden soms geen inkomen meer. “We hebben in die periode gaarkeukens opgezet, zodat mensen toch te eten hadden. We hebben brood uitgedeeld vanuit de achterbak van auto’s, want de sporthal was dicht.” Dat de ergste beperkingen van het coronabeleid voorbij zijn, vindt hij heerlijk. “Dat contact met mensen is essentieel.”

Voorzitter Troostwijk beaamt dat. “Mensen zijn niet voor niets lid van de gemeente”, zegt hij. “Dat betekent dat je er voor anderen kunt zijn. Die behoefte om bij elkaar te komen, zien we terug op dit festival. Alle sjoels hebben hun eigen activiteiten, maar er is ook een centrale verbondenheid.”

Möring
Een van de sprekers van de avond is auteur Marcel Möring. Hoewel hij er eigenlijk geen zin in had, maakte hij zich nog een keer boos. Boos over het toenemend antisemitisme in Nederland. Het lukt maar niet om het net zo hoog op de agenda te zetten als andere vormen van discriminatie. De lockdown en de mondkapjesplicht zijn niet de oorzaak. Het verschijnsel is nooit weggeweest, zegt Möring. Hij is dan ook cynisch over de nieuwe strategie van de Europese Commissie voor het bestrijden van antisemitisme. “Ik ben bang dat die uiteindelijk niets anders oplevert dan een ambtelijke havermoutpap. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zal nooit bij de Hongaarse premier Viktor Orbán op bezoek gaan om hem de les te lezen over de toenemende Jodenhaat in het land.”

Een bijkomend probleem is volgens hem de verdeelde Joodse gemeenschap. Dat maakt het moeilijk om met een mond te spreken. “Wij moeten onze houding veranderen. We moeten afleren om alleen maar blij te zijn dat we er mogen zijn. We mogen best boos zijn.” Ondanks zijn kwaadheid is hij blij om weer veel mensen uit de Joodse gemeenschap te zien. En dat was de belangrijkste doel van het festival. Een viering van verbondenheid.

Lees ook:
Marcel Möring heeft in lezing kritiek op beleidsvisie Comité 4 en 5 mei
Schrijver en oud-Jonet-columnist Marcel Möring heeft op 4 mei een lezing gehouden bij de Joodse Gemeente Amsterdam. In zijn betoog stelt hij de beleidsvisie van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei aan de kaak, waarin staat dat 4 en 5 mei nog meer moeten verbreden. Aan de Joden wordt niets gevraagd, zo lijkt het volgens Möring. Ook besteed hij uitgebreid aandacht aan het leed van zijn moeder, die de Sjoa overleefde en bezig was met het grote verdringen.