Sprekende herdenkingen in Open Joodse Huizen
In de huizen, waar voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog Joodse mannen, vrouwen en kinderen woonden of verbleven en vanwaar velen werden afgevoerd, staan straks hun levens weer centraal. Directe getuigen, nazaten en kenners vertellen over het vooroorlogse Joodse leven en de gebeurtenissen tijdens de oorlog. Er zijn verhalen over vervolging, onderduik, verzet, deportatie en terugkeer. Bezoekers zijn vrij om te komen luisteren en een bijdrage te leveren.
Het project Open Joodse Huizen, dat ontstond in 2012 in Amsterdam, voorziet in de behoefte van veel bewoners en buurtgenoten die geïnteresseerd zijn in de vooroorlogse Joodse geschiedenis van hun huis, straat of buurt. Er bleek een grote vraag te zijn naar deze nieuwe manier van herdenken. In 2013 werd het project uitgebreid naar zes steden en in 2014 vindt Open Joodse Huizen plaats in acht steden: Amsterdam, Haarlem, Den Haag, Rotterdam, Groningen, Leeuwarden, Tilburg en Elburg.
Het uitgangspunt voor Open Joodse Huizen zijn de adressen en namen die vermeld staan op de Community Joods Monument. Het gebreide programma bevat veel bijeenkomsten in de acht steden. In Amsterdam vindt het project plaats in een dubbelprogramma met Huizen van Verzet van het Amsterdams 4 en 5 mei comité. Onderdeel van het programma is onder andere een bijeenkomst op het adres Brink 45 in Betondorp, met het verhaal van Herbert Sarfatij over zijn jeugd. In Betondorp waren veel Joden betrokken bij verzetswerk. Zo vertelt Sander Hartog over de verzetsdaden van zijn grootouders. Aart Janszen spreekt over zijn vader Laurens Janszen die als hier onderwijzer in 1941 weigerde Joodse leerlingen aan te geven.
In Rotterdam neemt Deborah Lipschits in de Agniesestraat 59-B de bezoeker verhalend mee in het boek van haar vader Isaac Lipschits Onbestelbaar, waarin hij vertelt over het leven van voor en tijdens de oorlog, onder andere op dit Rotterdamse adres. In Haarlem haalt Jack Eljon op zijn voormalige onderduikadres aan de Roerdompstraat 11 herinneringen op over deze periode. Hij vertelt hoe hij door de buren, NSB’ers, is gered tijdens een huiszoeking.
En zo worden er nog vele andere verhalen verteld in Open Joodse Huizen, in deze steden en in Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Tilburg en Elburg. De rijke, gevarieerde programma’s in de deelnemende steden staan op de vernieuwde website OpenJoodseHuizen.nl. Dit jaar is het project ook te volgen op Twitter en Facebook.
