Denemarken presenteert groot Plan van Aanpak tegen antisemitisme

De Deense regering heeft een lang verwacht plan van aanpak tegen antisemitisme gepresenteerd. Het gaat om een project dat heel Denemarken aangaat en waarvan hoge verwachtingen zijn. Het plan omvat uiteenlopende maatregelen, zoals betere educatie over Joden, meer gerichte politie-inzet tegen Jodenhaat. Verder komt er een Deense nationaal coördinator antisemitismebestrijding en is het plan ingebed in bredere maatregelen tegen haatmisdrijven. De Deens-Joodse Gemeenschap is blij met de inzet van de regering tegen antisemitisme.

Lang verwacht
Al in 2019 kondigde minister Nick Hækkerup van Justitie een nationaal plan van aanpak tegen antisemitisme aan. Door corona werd het project vertraagd, maar dinsdag was het eindelijk zover. In de feestzaal van de synagoge van Kopenhagen – dezelfde feestzaal die Dan Uzan met zijn leven beschermde tegen de moslimterrorist die daar in 2015 een bloedbad wilde aanrichten – presenteerde Hækkerup het plan. Dat deed hij samen met Kerk- en Cultuurminister Ane Halsboe-Jørgensen en voorzitter Goldstein van de Joodse gemeenschap in Denemarken.

Politie onderwijzen
Het plan bevat vijftien onderdelen en omvat uiteenlopende maatregelen: van onderwijs tot politie, en van cultuur tot bewaking. Zo komt er versterking van het monitoren van antisemitische handelingen in Denemarken, onder andere op internet. Ook zullen alle vormen van onderzoek in kaart worden gebracht. Er komen tevens gespecialiseerde adviestrajecten over antisemitisme en de preventie ervan. En de politie zal beter worden onderwezen in hoe Jodenhaat te herkennen en hoe te handelen in antisemitismezaken.

Joods op school
De sociaaldemocratische Deense regering zet in het plan ook erg in op onderwijs. Zo wordt Holocausteducatie op de basisschool en in het voortgezet onderwijs verplicht, en zal het herdenken van de Sjoa op scholen worden gestimuleerd. Er komt ook bijscholing van leraren om uitsluiting op school van onder meer Joodse leerlingen tegen te gaan. Verder zal er op scholen meer informatie komen over Joods leven en de Joodse cultuur in Denemarken. Tot slot moet ook de dialoog tussen verschillende bevolkingsgroepen worden gestimuleerd om vooroordelen en ‘onbekend maakt onbemind’ tegen te gaan.

Deense antisemitisme-coördinator
In navolging van Duitsland en Nederland komt er in Denemarken ook een nationaal coördinator antisemitisme-bestrijding. Het is onduidelijk of Kopenhagen kiest voor de formule van de Duitse of de Nederlandse coördinator. Misschien komt er wel een geheel Deense formule. Hiernaast krijgt het Deense Arbeidstoezicht versterking om antisemitisme en kwetsende handelingen tegenover andere religieuze minderheden op de werkplek te bestrijden – de tekst gaar door onder deze video.

De noodzaak van het Deense plan ligt in het toenemende antisemitisme, tegen de achtergrond van een land waar haatzaaien steeds vaker voorkomt. Dieptepunten waren de terreuraanslag op de synagoge in Kopenhagen in januari 2015, de bekladding van huizen van auto’s van Joden en de grafschennis van de Joodse begraafplaats in Randers in 2019. Daar werden toen swastika’s en anti-Joodse leuzen op geklad. In het voorjaar van 2021 waren er bebloede poppen op een Joodse begraafplaats. De verontwaardiging over deze gebeurtenissen was groot en de daders werden gestraft. Ook nam de Deense regering maatregelen zoals het beter beveiligen van Joodse objecten. In het plan van aanpak blijven de veiligheidsmaatregelen overeind.

Biet mila
Elke maatschappelijke discussie die met Jodendom te maken heeft, of waar Joden aan deelnemen, wordt in Denemarken vroeg of laat verstoord door antisemitisme, zo merken de autoriteiten op. Een voorbeeld daarvan was de discussie in 2019 over de briet mila – jongensbesnijdenis – naar aanleiding van een burgerwetsvoorstel tot het afschaffen daarvan. Ook dragen veel Joden in Denemarken bewust geen uiterlijke tekenen zoals een kippa of een ketting met Davidsster. Dat doen ze vaak uit uit angst voor antisemitische reacties, uitsluiting en geweld.

Voortrekkersrol
De Deense regering vindt de ontwikkelingen onacceptabel en zet daarom sterk in op dit plan, dat dus is ingebed in een breder initiatief tegen haatmisdrijven. In het plan draagt Joods Denemarken eveneens bij. Hier is een voortrekkersrol weggelegd voor het Deens-Joodse Museum in Kopenhagen, dat na een lange verbouwing en herinrichting in april 2022 weer open zal gaan. Het museum zal in samenwerking met andere Deense musea en openbare bibliotheken een inkijkje geven in de Deens-Joodse gemeenschap met wisseltentoonstellingen en voordrachtsavonden.

Reactie Joods Denemarken
Wat zijn de verwachtingen? Voorzitter Henri Goldstein van de Deens-Joodse Gemeenschap is blij met de inzet van de regering tegen Jodenhaat. “Wij zijn ook diep erkentelijk voor de bewaking die de regering onze synagoge en andere instituties al jaren geeft. Zonder die bewaking zouden we niet kunnen leven zoals we nu doen.” De nadruk op onderwijs en informatievoorziening aan kinderen en jongeren doet Goldstein deugd. “Zelf hebben we in Kopenhagen ervaring met het Joodse Informatiecentrum dat in samenwerking met gemeentelijke instellingen, kinderen en jongeren laat kennismaken met onze Joodse gemeenschap. Die ervaring stellen we graag ter beschikking aan iedereen in Denemarken.”

Goldstein: “We weten dat het zaadje van de kennis, geplant in de kindertijd, meegroeit naar volwassenheid. We weten ook dat als we het Deense Joodse leven niet beschermen en voeden, het zal verdwijnen. Het nationale plan van aanpak is goed en belangrijk, maar belangrijker is: hoe ziet het eruit over vijf, tien jaar?”

IHRA-definitie
Los van de plannen op het gebied van veiligheid en onderwijs, zal de Deense regering zich ook in het buitenland inzetten tegen antisemitisme. In samenspraak met andere landen komt er meer aandacht voor antisemitisme. Denemarken onderschrijft de internationale antisemitismedefinitie IHRA en zal zich daar internationaal sterk voor maken. In 2023 komt er een speciaal themajaar met internationale aandacht voor het redden van de Deense Joden in 1943, dan precies tachtig jaar geleden.

Lees ook:
Deense koningin 50 jaar op de troon: wat heeft zij voor Joods Denemarken betekend?
De Deense koningin Margrethe II zit vandaag precies vijftig jaar op de troon. Ze werd op 14 januari 1972 op 31-jarige leeftijd vorstin nadat haar vader Frederik IX (72) na een kort ziekbed was overleden. In rouw moest ze het roer overnemen, waarna voor haar een zware taak wachtte om de koningin van alle Denen te zijn, zo ook voor haar onderdanen van Joodse komaf. Het Scandinavische land telt een kleine, maar actieve Joodse gemeenschap die met de jaren steeds meer onder druk is komen te staan.