Een koosjere Kerst – column Paul Damen

Sommige Joden zitten elk jaar eind december te dubben over ‘wel of geen kerstboom’, want Joden en Kerst, maar ja, de kinderen enzovoorts. Luid leed. Of zoals Ischa Meijer z’l al riep wanneer op de krap dertig meter van het Koffiehuis naar zijn voordeur hem een lichte motregen overviel: “Ons Joden Blijft Ook Werkelijk Niets Bespaard!” Terwijl Kerstmis een door-en-door Joods feest is. Nee, niet omdat het achter Chanoeka aanhobbelt, of de hoofdpersonen, os, ezel en herders inbegrepen, koosjer zijn, en zelfs die Zoon, die wij rond de winterwende hebben aangeleverd, zodat ze in plaats van de zon nu de Zoon kunnen vereren.

Knappe prestatie
Helaas trekken Christenen zich weinig aan van deze gulle geste, maar ja, die laten ook Sinterklaas jarig zijn op diens sterfdag. Jezus is ook helemaal niet geboren in Zijn jaar nul. Volgens de evangelist Mattheus was hij er al toen de collaborerende koning Herodes regeerde over Judea. Maar die stierf in vier vóór Christus, waardoor Jezus als enige het levenslicht zag vier jaar voordat hij geboren werd. Knappe prestatie voor een peuter.

Toch zitten we elk jaar weer met die zuigeling opgescheept. Vroeger gingen Christenen op zijn verjaardag lekker los op Joden. Ook Pasen was pogrom-tijd. En hoe reageerden de Joden op deze feestdag? Met wat ze op élke feestdag doen: eten. In de Verenigde Staten is de Chinees op Kerstdag een traditie. En verder werken we gewoon door, net zoals Santa Claus die ook Joods moet wezen, anders zou die niet werken met Kerst.

Kersthits
Want wij vieren geen Kerst, maar verdienen er wel aan. Vrijwel alle kersthits zijn geschreven door Joden – Irving Berlin schreef ‘White Christmas’. De song ‘Santa Claus is coming to town’ is van van John Coots uit de radioshow van Eddie Cantor. ‘Let It Snow! Let It Snow!’ van Sammy Cahn en Jule Styne, die gewoon Stein heette. ‘Rudolph, the Red-Nosed Reindeer’ is van John David Marks, die eveneens tekende voor ‘Rockin’ Around the Christmas Tree’ (Brenda Lee), ‘A Holly Jolly Christmas’ (Burl Ives), en ‘I Heard the Bells on Christmas Day’ (Bing Crosby). Marks schreef ook ‘I Don’t Want a Lot for Christmas’, ‘When Santa Gets Your Letter’, ‘The Night Before Christmas Song’, ‘An Old-Fashioned Christmas’, ‘Everyone’s a Child at Christmas’, ‘I Heard the Bells on Christmas Day’ en nog een twintigtal kersthits die ik u besparen zal.

Barenskreten
Zelfs achter de Engelse hymne ‘Hark! The Herald Angels Sing’ zit een ooit Joodse componist, Felix Mendelssohn. De melodie komt uit het Festgesang dat Mendelssohn schreef tere ere van Gutenberg, de uitvinder van de boekdrukkunst. Zelfs ‘My Favorite things’ van de zeer koosjere Rodgers en Hammerstein, is een kerstlied. Ja, ‘the Sound of music’ speelt in de zomer, maar de favoriete dingen zijn sleebellen, sneeuwvlokken en zilverwitte winters. Ofwel: de barenskreten van Maria werden wellicht niet overstemd, maar zeker begeleid door Joodse tonen. Die muziek kan je ook beter laten schrijven door mensen met mogelijk familie in die stal dan door verwanten van Vikingen die hoogstens een denneboom inbrengen.

HEMA
Weet u trouwens wie de kunstkerstboom uitvond en er schathemeltje rijk mee werd? Het zal ook es niet: Si Spiegel, die als machinist in een borstelfabriek werkte tot hij het licht zag en de naaldloze, inklapbare kunstboom ontwierp. En waar koopt men vanouds de beste kerstballen? Juist, bij de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam, de Hema, niet toevallig in 1926 vlak voor Kerst geopend door Leo Meyer en Arthur Isaac. En dan heb je nog ‘onze’ soefganiot die het Westen de oliebol opleverde, en de onafgebroken kerstfilms dezer dagen op tv, van ooit Mediterrane regisseurs, zoals Michael (‘White Christmas’) Curtiz, die in Hongarije nog Kertesz Kaminer heette, zoals Fred Astaire ooit Frederick Austerlitz – zijn opa was Joods.

Die ook al? U begrijpt: dit kan niet lang goed gaan.

Rabbijnen van Rome
Niet iedereen was even épris van de Joodse bemoeienis met Kerst. Het wás al de gekerstende versie van het Romeinse Saturnalia, de vijf dagen die over waren op de kalender en dus benut werden voor dronkenschap, naaktloperij, seksuele uitspattingen en het afmaken van Joden. Geen probleem bij de kerkvader zolang het maar vanwege Jezus was. Zo joeg Paus Paulus II in 1466 met Kerst voor de lol naakte Joden door de straten van Rome, die daarvoor vetgemest waren, en werden tot in de 19de eeuw de rabbijnen van Rome gedwongen in clownsoutfits door de straten te marcheren. Toen de Joodse gemeente in 1836 Paus Gregorius XVI smeekte aan deze vernedering een einde te maken, antwoordde deze ‘dat vernieuwingen hier niet aan de orde zijn.’ 

Leonard Cohen
Maar bon, ik dwaal af. Eigenlijk zouden álle Joodse kindjes een medaille moeten krijgen omdat ze voor hun klasgenootjes verzwijgen dat Sinterklaas en Santa niet bestaan, ja, dat Santa qua vorm en kleur is uitgevonden door de drankenfirma Coca-Cola. Is er dan niets meer heilig? Neen: zelfs de bekende kersthit ‘Hallelujah’ van Leonard Cohen gáát helemaal niet over Kerst, maar over de pijn van een verbroken (seksuele) relatie. Leest u even mee? ‘Er was een tijd dat je me wel liet weten / wat zich daar beneden echt afspeelde / maar nu laat je ‘m nooit meer zien / maar ik weet nog wel hoe, als ik in je schoof / de heilige geest meebewoog.’ Hallelujah!

Wraak
Nee, wij hebben ons werk gedaan: als we indertijd die Antiochus IV niet verslagen hadden, wat wij dan weer bij Chanoeka herdenken, was er daarna nooit een Jezus geweest. Maar dankjewel, homaar. Daarom hebben wij wraak genomen. Niet alleen voor de bijvangst van die baby, en alle pauselijke pogroms daarna, nee, door de hele franchise, de verkoop van bijproducten, rond Kerst in eigen handen te houden. De liedjes, de kunstbomen, het is de ideale Hollywooddeal, net zoals de actiefiguren, de model-ruimteschepen en de lichtzwaarden uiteindelijk George Lucas vier maal zoveel opleverden dan alle verkochte bioscoopkaartjes voor Star Wars bij elkaar. Wij leverden de martelaar, maar de merchandising, die houwen we zelf. Dat zal ze leren!

En daarom is Kerstmis bij uitstek koosjer.

Lees ook:
Heug en meug – column Paul Damen
‘Binnenkort weer verkiezingen in Israël. Nu is dat daar routine – de vijfde keer in drie jaar – maar de trend is helder: rechts gaat alweer winnen. Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu was al niet ultralinks, zwak uitgedrukt, maar zoals altijd zit de grootste oorzaak voor de ‘wins’ van rechts bij de buren die rechts het meest haat: bij ‘president’ Mahmud Abbas van de niet-bestaande staat Palestina…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.