Een overdosis woke – column Yvonne van Gelder
Op dit moment hebben diverse hoofdstedelijke musea een tentoonstelling die hun betrokkenheid en bewustzijn ten aanzien van diverse sociaal maatschappelijke thema’s toont, oftewel woke. Dit Engelse leenwoord betekent letterlijk ontwaken en is populair geworden door de Black Lives Matters beweging in de VS in de strijd tegen racisme. Het Rijksmuseum, Stedelijk Museum, Tropeninstituut en ook het Joods Historisch Museum (JHM) mee doet mee met de tentoonstelling ‘Zijn Joden wit’.
Om te vieren dat de musea weer open zijn bezocht ik afgelopen week in mijn middagpauze telkens een van de tijdelijke tentoonstellingen, als laatste het JHM. Ik was vooral nieuwsgierig of de samenstellers in staat waren geweest het onderwerp op een laterale en niet clichématige manier te benaderen.
Al weet ik niet zeker of ik de relatief statische omgeving van een museum een geschikte plek is voor een dergelijk complexe materie. Immers misstanden ten aanzien van geslacht, geaardheid, religie, huidskleur, afkomst en ras hebben vooral baat bij constructieve dialoog en daar is de omgeving van een museum zelden de juiste plek voor. Daarbij valt en staat de boodschap die gecommuniceerd wordt met het referentiekader van de bezoeker. Maar nu begeef ik me op glad ijs want als ogenschijnlijk saaie modale witte hetero vrouw voel ik soms dat ik sowieso weinig recht van spreken heb in de diversiteit discussie.
Of Joden wit zijn hangt vooral van uw eigen referentiekader af. Bij alles wat daar afgelopen maanden over geschreven, gesproken en getoond is hangt het af waar u zelf voor staat en hoezee u zich als minderheid identificeert. Daar kan niemand voor een ander een gefundeerde mening over geven. De kleine tentoonstelling vond ik helaas redelijk voorspelbaar en een half uur later stond ik weer buiten. Daarop besloot even langs een nabijgelegen biologische supermarkt te gaan. Regelmatig check ik daar of er nog nieuwe kosjer gecertificeerde producten bij zijn gekomen. Ze kennen me er en begrijpen, heel prettig, waar ik mee bezig.
De hechsjers (kosjer keurmerken) bevinden zich doorgaans op de achterzijde van een verpakking en dat betekent dus alles omdraaien en onderzoeken. En terwijl ik me verwonder over niet bepaald duurzaam IJslands mineraalwater in een designer plastic fles met hechsjer werd ik agressief aangesproken door een oudere heer.
Door zichtbaar diverse buttons en speldjes op zijn jas te dragen voelde hij kennelijk een sterke drang zijn maatschappelijke en politieke betrokkenheid en visie te tonen. Pro-Palestijns, anti-VS, LHBTI-vriend, BLM-sympathisant en antivaxxer, alles in kleurrijke symbolen over twee revers verdeeld. En ook de rood geblokte katoenen sjaal om zijn hals leek me vooral een symboolfunctie te hebben en niet louter voor de warmte te dienen. Kortom, ik had te maken met een zelfbenoemde woke man.
Hij vroeg geïrriteerd waar ik mee bezig was waarop ik hem kort maar correct antwoordde dat ik onderzocht welke producten kosjer zijn en dat ik mijn handen grondig had gedesinfecteerd bij binnenkomst van de winkel. Dat leek me voldoende informatie. Het woord kosjer triggerde hem klaarblijkelijk want hierop kreeg ik een hele tirade over me heen. Gaza, de Palestijnse kwestie, Trump, Soros, het Nederlandse slavernijverleden, zwarte piet, homohaat, kindermoord-complotten, 5G; alles passeerde volstrekt willekeurig in amper twee minuten de revue.
Hij gaf me het gevoel in zijn ogen symbool te staan voor alle misstanden waar hij tegen streed. Het woord kosjer als provocatie voor zijn onvervalste antisemitische en anti-Israël boodschap. Al betwijfel ik of hij zelf dat verschil wist.
Door mijn werk ben ik best wel wat gewend als het gaat om verbaal geweld, meestal is het dan institutioneel en niet persoonlijk. Maar hier was ik even niet tegen opgewassen en snel verliet ik de winkel, door de man nageroepen dat ik laf was. In rap tempo fietste ik richting huis om in een veilige omgeving met vrienden mij ervaring te delen .
Voor alle duidelijkheid; ik ondersteun actief de noodzaak om continu signalerend en waakzaam te zijn ten aanzien van maatschappelijke misstanden en hecht het hoogste belang aan diversiteit en inclusiviteit. Maar voor deze week heb ik wel even mijn portie woke gehad, het kan ook net iets teveel zijn.
Lees ook:
Sjoel at the pool – column Yvonne van Gelder
‘Leuk dat ik vanaf heden met u mag delen wat Jodendom in mijn dagelijkse leven betekent. En dat blijkt sinds corona best veranderd te zijn. Niet zozeer mijn persoonlijke beleving en de de rol die het in mijn leven en in huiselijke kring heeft, maar vooral de regels voor synagoge bezoek zijn ingrijpend veranderd. Ik was gewend met zekere regelmaat naar sjoel te gaan, deels vanuit religieus en spirituele behoefte maar minstens zo belangrijk vanwege sociale contacten en als vertrouwd rustpunt in een best druk bestaan…’
Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.
