Einstein op de fiets – column Boris Dittrich

Jaren geleden, toen ik nog in New York woonde, ging ik naar ‘Einstein on the Beach’, een opera van Philip Glass. Prachtige muziek, maar ik vond de titel iets van heiligschennis hebben. Laat Einstein met rust! Mijn verbazing was dan ook groot toen ik onlangs in Jeruzalem de campus van de Hebreeuwse Universiteit op kwam lopen. Daar stond een grote, geplastificeerde zwart-wit foto van Albert Einstein op een grasveld. Hij zat op een fiets en leek zich naar me toe te bewegen. Wat raar, dacht ik. Honderd jaar geleden had Einstein samen met onder anderen Sigmund Freud de Hebreeuwse Universiteit op Mount Scopus opgericht. Konden ze hem niet op een waardige manier eren in plaats van hem op een fiets te zetten?

Even later zat ik in het auditorium met andere genodigden uit de hele wereld en luisterden we naar een reeks toespraken. Die van de vicepresident van de Hebreeuwse Universiteit, Mona Khoury-Kassbari, maakte grote indruk. Zij is een Arabische vrouw, komt uit Haifa en is verantwoordelijk voor strategie, diversiteit en inclusiviteit in het beleid van de universiteit. Vastberaden keek ze de zaal in.

“We moeten ervoor zorgen dat we allerlei minderheidsgroepen in ons midden opnemen, op voet van gelijkheid. Dat geldt voor docenten en studenten,” zei ze. Over het belang van representatie zei ze: “You can’t be what you cannot see” [‘Je kunt niet zijn wat je niet kunt zien’, red.] Mona hield het publiek voor dat de beste ideeën ontstaan als een probleem vanuit verschillende invalshoeken wordt bekeken. Mensen met verschillende achtergronden komen zo tot creatieve resultaten.   

Na de lunch togen we naar een openluchttheater, waar de universiteit een grote geldprijs zou gaan uitreiken. Vijf start-up-bedrijven, verbonden aan de universiteit, hadden een baanbrekend idee ontwikkeld waar de wereld profijt van zou hebben. Ze moesten hun plannen nog wel in de markt zetten. In hoog tempo presenteerden de studenten hun originele bedrijfsplannen. Een student had een nieuwe manier ontwikkeld om van afvalhout pulp te maken en daarmee met een 3D-techniek meubels. Weg was het probleem van ontbossing. Een ander bedrijfje had een broedmachine ontwikkeld voor muggenlarven. Ze broeden alleen nog mannetjes-muskieten uit die de stekende vrouwtjesmuskieten verdringen waardoor malaria op een milieuvriendelijke manier kan worden tegengegaan.

We kregen een stemkastje in de handen gedrukt: het publiek mocht uit vijf kandidaten kiezen. De winnaar werd een studente met een bedrijfje dat het DNA uit paddenstoelen kan vermengen met dat van allerlei soorten groenten, waardoor meer gezond eten beschikbaar komt zonder dat de teelt ervan veel ruimte in beslag neemt.

In haar dankwoord haalde de winnares Einstein aan. “Je moet problemen in de wereld niet proberen op te lossen met dezelfde ideeën die ze hebben doen ontstaan.” Ze vertelde over haar team dat uit verschillende mensen bestond. Ieder teamlid had een andere achtergrond. Hun zoektocht naar de oplossing van het voedselprobleem ging moeizaam. “Als we zouden hebben geweten wat we deden, heette het geen onderzoek.” En als laatste citeerde ze Einsteins wijze woorden:

“Het leven is als fietsen. Om je evenwicht te bewaren, moet je blijven bewegen.”

Toen ik het campusterrein afliep, zat Einstein nog steeds op zijn fiets. Ik snap het nu, dacht ik.

Lees ook:
‘Terug naar Tarvod’ van Boris Dittrich – boekrecensie
‘Sophie Lohman werkt bij het in 2014 opgerichte Rijksvastgoedbedrijf waar haar afdeling tot taak heeft eventuele erfgenamen op te sporen van overleden personen waarvan de (familiaire) achtergrond niet bekend is. Op een dag stuit ze op de naam van ene Roman Ronnes, een voormalig rechter waarvan niet bekend is onder welke omstandigheden hij is overleden en of er eventuele erfgenamen zijn…’

Deze column is mede mogelijk gemaakt door Stichting Maror.