Zaanstad krijgt 171 Stolpersteine
In de gemeente Zaanstad komen 171 Stolpersteine te liggen voor de 171 Joodse Zaankanters die in de Tweede Wereldoorlog werden vermoord. Dit heeft de Werkgroep Struikelstenen Zaanstad bekend gemaakt. Aankomende zaterdag komt de Duitse kunstenaar Günter Demnig naar de Goudastraat in Wormerveer om de eerste stenen in de grond te slaan. Dit gebeurt op de plek waar ooit gedeporteerde Joden hebben gewoond. Vanaf dan zal er geregeld een ceremonie met hem in de gemeente Zaanstad georganiseerd worden. Binnen twee jaar moeten de 171 messing steentjes met de namen van de Joden dan in de grond liggen zodat alles in 2020, 75 jaar na de bevrijding, alles rond is.
De stenen in Wormerveer worden gelegd op initiatief van de Krommenieër Rob Boot. Voor de andere gedenkstenen zet de Werkgroep Struikelstenen Zaanstad zich in. Deze bestaat uit de Nederlands-Israëlische Gemeente Noord-Holland Noordwest, het 4 en 5 mei comité Zaanstad en de stichting Joods Monument Zaanstreek. Ook zijn er veel particulieren die zich bij de werkgroep hebben aangesloten. De groep heeft zeker 62 adressen in de Zaanstreek op het oog voor de steentjes. Volgens het Noord-Hollands Dagblad wil de initiatiefnemers nog niet bekendmaken op welke plekken ze komen te liggen. Eerst willen de initiatiefnemers de huidige bewoners van de woningen informeren, mogelijk om draagvlak te creëren en onrust te voorkomen. In de loop van volgend jaar zullen de eerste Struikelstenen in de grond worden geslagen.
Per steen moet 150 euro worden betaald en de gemeente Zaanstad is nog niet met geld over de brug gekomen. Daarom zoeken de organisatoren nog mensen die een steen willen adopteren. “Minder geld overmaken mag natuurlijk ook,” aldus Leonore Verburg van de werkgroep tegen het Noord-Hollands Dagblad. Wel hebben de initiatiefnemers om geld gevraagd aan fondsen en de gemeente Zaanstad. Volgens de initiatiefnemers telde de Zaanstreek begin 1942 nagenoeg driehonderd Joden, van wie er 171 in de Tweede Wereldoorlog werden vermoord. Alleen in Wormer zijn er geen adressen bekend waar ooit Joodse Zaankanters hebben gewoond. In Oostzaan zijn gedurende de bange jaren ’40-’45 wel Joden gedeporteerd, maar omdat de voormalige gemeente Oostzaan bij de gemeente Amsterdam is gevoegd, valt dit dorp in de Zaanstreek buiten het project. Misschien dat hier in de toekomst nog verandering in komt.
In Nederland is de laatste jaren een golf aan Stolpersteine ontstaan. Deze worden vrijwel overal gelegd. Sommige gemeentebesturen, zoals die van de gemeente Gouda, bekostigen alle Struikelstenen. Het gaat in dat geval om honderden steentjes. Andere gemeenten, zoals Maastricht en Amsterdam, faciliteren alleen maar en vinden dat de stichtingen die de stenen willen leggen dit zelf moeten bekostigen. Zodoende worden er in Maastricht geregeld benefiet-bijeenkomsten georganiseerd om geld op te halen voor de Stolpersteine. In de Limburgse hoofdstad liggen ook struikelstenen voor vermoorde Sinti. Ook de provincie Zeeland weigert om de stenen te betalen. Het is ‘niet de taak van het provinciebestuur’ om dit project te ondersteunen, aldus de Provinciale Staten van de kleine provincie in het zuidwesten.
In een aantal gevallen zijn het bobo’s en bestuurders die de Stolpersteine leggen of toezien op het werk van de Duitse kunstenaar Demnig. Dit deed ex-premier Jan Peter Balkenende (CDA) in Zeeland, waar dus een project loopt dat de gehele provincie omvat. Ook worden er af en toe Stolpersteine geroofd. Dit gebeurde onder andere in Friesland, Spijkenisse en Rotterdam. In de Maasstad werden de stenen snel weer opnieuw geplaatst. De organisatie hoopt dat ze voortaan wel in de grond blijven zitten. Vanwege de glimmende messing-kleur hebben de struikelstenen een steeds grotere aantrekkingskracht op koperdieven.
