DENK staat alleen in kwestie AOW’ers Israël

De politieke partij DENK heeft bakzeil gehaald met een voorstel voor een parlementair onderzoek naar de Israëlische AOW-kwestie. In 2016 werd bekend dat minister Lodewijk Asscher (PvdA) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zou hebben geweten van het verstrekken van AOW-uitkeringen aan Nederlandse Joden die op de ‘bezette’ Westelijke Jordaanoever wonen. Asscher vertelde de Kamer eerder dat de Sociale Verzekeringsbank (SVB) geen onderscheid maakte tussen Joodse Nederlanders in Israël en die op de Westoever, waardoor de fout kon ontstaan. DENK nam hier geen genoegen mee en wilde een extra debat, waaraan alleen de PVV bleek mee te willen doen.

Bijdrage Kuzu
Volgens DENK, die haar bevindingen deels baseert op onderzoek van NRC Handelsblad, zou vanuit het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid druk zijn uitgeoefend op de SVB om informatie achter te houden of te benutten. Tevens zou er sprake zijn geweest van diplomatieke druk uit Israël en van lobbyorganisaties. DENK meent dat er sprake is van ‘onvolledige informatievoorziening aan de Kamer en ambtelijk falen ten gunste van mensen die woonachtig zijn in door Israël illegaal bezette gebieden in Palestina’. Ook verweet fractievoorzitter Tunahan Kuzu (DENK) de regering dat het Kamerdebat, dat tien maanden geleden werd aangevraagd, voor de verkiezingen niet kon plaatsvinden. Dinsdag volgde er dus alsnog een debat met staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) van Sociale Zaken die Asscher verving.

Handhavingsverdrag
“Als tien jaar lang de wet is overtreden en het internationaal recht en het gelijkheidsbeginsel met voeten zijn getreden, dan is dat niet iets om over naar huis te schrijven, en vooral niet in aanloop naar verkiezingen”, aldus Kuzu, die uitweidde over wat er allemaal was gebeurd. Het handhavingsverdrag waarin wordt geregeld dat Nederlanders die in internationaal niet-erkende gebieden wonen geen AOW kunnen krijgen, ging niet op voor de Westelijke Jordaanoever. “De illegale Israëlische nederzettingen waar enkele tientallen AOW-gerechtigden wonen, zijn volgens internationaal recht illegaal. Zij moeten dus gekort worden op hun AOW”, aldus Kuzu, die kwam met een voorbeeld van een Nederlandse gepensioneerde die op de West Bank woont.

Maas in de wet
Kuzu haalde aan dat de handhavinsgwet in 2003 al zijn werk deed en vervolgens onder druk van Israël werd uitgesteld. “Dat was mede dankzij een krachtige lobby voor het behoud van uitkeringen in de bezette gebieden, zo bleek uit een ambtelijke nota”, aldus het DENK-Kamerlid. Tien jaar lang zochten rijksambtenaren vervolgens naar een maas in de wet, stelde Kuzu. “Wat illegaal en onwettig was en geen rechtsgrond had, moest op de een of andere manier een dekking krijgen. Vier ministers werden hierbij betrokken. Blauwe brieven, druk van lobbyisten, provisorische oplossingen; niets kon het beleid van de Nederlandse regering juridische grondslag bieden.” Kuzu sprak van een ‘doofpotcultuur’ en eiste daarover uitleg van Klijnsma en diende een motie in voor een parlementair onderzoek.

Alleen de PVV reageert
In het debat bleven alle partijen behalve de PVV afwezig. Kamerlid Leon de Jong (PVV) diende Kuzu van een weerwoord door te benadrukken dat de SVB sinds 2016 al wel handhaaft. “Het belangrijkste is natuurlijk dat wij de slachtoffers van de verschrikkingen tijdens de Tweede Wereldoorlog niet mogen confronteren met een korting op de AOW omdat zij toevallig in een land wonen waarmee Nederland geen verdrag heeft gesloten”, zei De Jong, die benadrukte dat de Joodse Nederlanders op de Westelijke Jordaanoever juist de pineut zijn. “Als je in Samaria woont, Judea, de Golan of in Oost-Jeruzalem, dan ziet dit kabinet je als een bewoner van bezet gebied. Dan val je volgens dit kabinet niet onder het verdrag met Israël dat je uitsluit van de AOW-exportbeperking, simpelweg omdat Nederland het gezag van Israël in deze gebieden niet erkent. Dat vindt de PVV een kwalijke situatie.”

‘Bezette gebieden erkennen’
Als het aan de PVV ligt, moet het kabinet de ‘bezette gebieden’ erkennen. “Als de staatssecretaris dat doet, heeft dat tot gevolg dat de aldaar wonende AOW-gerechtigden worden uitgesloten van de AOW-exportbeperking zoals die geldt voor de rest van Israël. Dat lijkt mij wel zo eerlijk”, aldus PVV’er De Jong. “Maak vervolgens, mevrouw de staatssecretaris, een afspraak met uw ambtsgenoot van deze bevriende natie, om onder het genot van een heerlijk Heartlandwijntje dit niet meer dan normale streven daadwerkelijk in de praktijk te brengen en om voor eens en altijd duidelijk te maken dat wij in Nederland vrienden van Israël zijn. Ik hoop oprecht dat de staatssecretaris dat kan toezeggen.”

Antwoord staatssecretaris 
Staatssecretaris Klijnsma stelde in haar antwoorden op de bijdragen van Kuzu en De Jong dat de Kamer al in 2015 een verzoek deed om de situatie rond deze AOW’ers op te lossen. Sinds 1 januari 2016 worden oorlogsslachtoffers in het buitenland die recht hebben op een uitkering niet langer gekort. Momenteel ligt er een wetsvoorstel dat het probleem rond de AOW’ers op onder meer de Westelijke Jordaanoever moet regelen, aldus Klijnsma. Zij vindt dat er voldoende aandacht is besteed aan de kwestie. “Tegen de heer Kuzu wil ik zeggen dat dat hele voortraject niet op alle fronten de schoonheidsprijs verdient. Mag ik mij zo uitdrukken? Maar vanaf 1 januari 2016 is het glashelder hoe de situatie is geregeld voor iedereen die het betreft. Ik ben blij dat de oorlogsgetroffenen, waar ook ter wereld, op deze manier niet gekort kunnen worden op hun AOW”, aldus Klijnsma.

Moties niet aangenomen
DENK-leider Kuzu diende daarop een motie in die opriep tot een parlementaire enquête naar de gang van zaken rond de AOW’ers in Israël. Daarvoor kreeg zijn partij geen enkele steun van de andere Kamerfracties. Kuzu was teleurgesteld. Ook bij PVV-Kamerlid De Jong heerste teleurstelling, maar dan over staatssecretaris Klijnsma. “Ik had gehoopt dat de staatssecretaris zou zeggen: Israël is een vriend van ons en het gebied waar de heer De Jong het zojuist over had, erkennen we inderdaad ook als Israël, als gebied waar Israël gezag heeft. Dat heeft Israël ook, maar dat wil de staatssecretaris niet.” De Jong diende daarop een motie in. Deze riep het kabinet op om de zogenoemde bezette gebieden in Israël te erkennen om zo de kwestie rond de AOW’ers aldaar op te lossen. Ook de PVV kreeg geen meerderheid achter zich.