Deense koningin bezoekt 400-jarige Joodse gemeenschap

In Denemarken is het 400-jarig bestaan van de Joodse gemeenschap gevierd. Dat deden de Deense Joden samen met koningin Margrethe II, die dit jaar haar gouden regeringsjubileum viert. De vorstin bezocht het Joodse Museum en woonde een feestelijke dienst bij in de Synagoge in de Krystalgade in Kopenhagen. Op die laatste plek bezocht ze de rondreizende tentoonstelling over de 400-jarige geschiedenis van de Joden in Denemarken. In de komende twee jaar zal de expositie op allerlei plekken in het Scandinavische land te zien zijn. Margrethe staat erom bekend het op te nemen voor de Joden in haar land.

Nieuwe expositie
Op een frisse dinsdagmiddag kwam de 82-jarige koningin aan op het plein voor het gemoderniseerde Joodse Museum van Kopenhagen. Daar werd ze ontvangen door museumdirecteur Janus Møller Jensen. Met museum werd door haar in 2004 geopend en onderging onlangs een grote opknapbeurt, waarna er in september een nieuwe overzichtstentoonstelling werd geopend. Samen met Møller Jensen wandelde de vorstin door de expositie, waar ze uitleg kreeg over objecten en judaïca. Ook werd stilgestaan bij de interactiviteit van de tentoonstelling.

Slecht ter been
Vervolgens ging Margrethe II, die aan artrose lijdt en steeds minder goed kan lopen en staan, per auto een paar blokjes verder naar de Synagoge in de straat Krystalgade. Daar werd ze op de stoep begroet door voorzitter Henri Goldstein van de Joodse Vereniging van Denemarken. In sjoel maakte de koningin een feestelijke dienst mee. Deze omvatte zowel toespraken, groepsgezang als muzikale elementen van het schoolkoor Caroline, dat onder meer Joodse liederen in het Hebreeuws, Ladino en het Jiddisch ten gehore bracht.

Sjoeldienst
De synagoge was tot de nok gevuld met gasten en gemeenteleden, die geen glimp van dit historische bezoek wilden missen. Na de dienst kreeg de koningin de gelegenheid om de gloednieuwe reizende tentoonstelling over het Joodse leven in Denemarken gedurende vierhonderd jaar te bezoeken. In de komende twee jaar toert de reizende tentoonstelling langs zeven Deense steden, waarna hij terugkeert naar Kopenhagen. Vol tevredenheid stapte Margrethe weer in de dienstauto, die haar terugreed naar Paleis Amalienborg, dat even verderop ligt.

Uitnodiging
In 1622 was het haar voorganger Christian IV die de Joden officieel uitnodigde om zich in Denemarken te vestigen. Het ging om handelslieden uit Hamburg en Altona. Met hun expertise en netwerken wilde de koning de economische ontwikkeling van het land versterken. Mettertijd ontstond er ook in Denemarken antisemitisme: in september 1819 braken er straatgevechten uit en zo begon de korporlige Jødefejde, het ‘fysieke Jodenconflict’. Denen vielen Joden aan en vernielden Joodse huizen en winkels, niet alleen in Kopenhagen maar ook in Odense, Helsingør en andere steden. De overheid, in de persoon van toenmalig koning Frederik VI, trad op tegen de antisemitische oproerkraaiers.

Jodenster
Ook koning Christian X, de grootvader van de huidige koningin, die regeerde van 1921 tot 1947, was de Joden welgezind. Hij steunde de Joodse gemeenschap voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Het is echter een mythe dat hij een Jodenster zou hebben opgeplakt en daarmee per paard door Kopenhagen reed. De koning liet zich wel dagelijks op straat zien, wat als een verkapte daad van verzet kon worden genoemd tegen de Duitse bezetter. Voor de vlucht van de Deense Joden naar Zweden, in 1943, zou Christian X de taxi voor enkele Joden hebben betaald.

Plan tegen antisemitisme
Sinds 2015 zijn er aanslagen tegen Joodse doelen geweest, zoals de sjoel in Kopenhagen, waarbij twee doden vielen. Ook zijn Joodse plekken beklad met antisemitische leuzen en zijn Joden op het platteland bedreigd. In haar nieuwjaarstoespraak van 2021 nam koningin Margrethe II het voor de Joden in Denemarken op. Later kwam de regering van de sociaaldemocratische premier Mette Frederiksen met een uitgebreid Plan van Aanpak tegen Jodenhaat en voor educatie over het Jodendom en Joods leven. De rondreizende expositie is daar een onderdeel van. Antisemitisme moet harder en beter worden bestraft. Er moet een toekomst zijn voor Joden in Denemarken, aldus Frederiksen.

Lees meer:
Denemarken presenteert groot Plan van Aanpak tegen antisemitisme
De Deense regering heeft een lang verwacht plan van aanpak tegen antisemitisme gepresenteerd. Het gaat om een project dat heel Denemarken aangaat en waarvan hoge verwachtingen zijn. Het plan omvat uiteenlopende maatregelen, zoals betere educatie over Joden, meer gerichte politie-inzet tegen Jodenhaat. Verder komt er een Deense nationaal coördinator antisemitismebestrijding en is het plan ingebed in bredere maatregelen tegen haatmisdrijven.